تنسل لیفی آنتی باکتریال و ضد حساسیت

ساناز معاوضی

دانشجوی کارشناسی ارشد رشته‌ی طراحی پارچه و لباس

چکیده:

در این مقاله یکی از الیافی که مناسب افرادی با پوست حساس است بررسی شده است.

این لیف با نام تجاری تنسل شناخته شده، البته به دلیل راحتی،

 

جلا و زیبایی مورد توجه افراد عادی نیز قرار گرفته‌ است. در تحقیق حاضر الیاف تنسل و روند تولید آن و مقایسه‌ی آن با سایر الیاف مانند پشم و پنبه مورد بررسی قرار گرفته است.

 

تنسل یک لیف گیاهی و سازگار با محیط زیست است و دارای مزایایی نسبت به الیاف دیگر است و کاربرد وسیعی در دنیای پوشاک، پزشکی و غیره خواهد داشت و با توجه به ویژگی‌هایی که دارد یک پیشنهاد عالی برای طراحان لباس می‌باشد، الیاف سلولزی برای استفاده بشر محدود است، الیاف شیمیایی در این مورد به انسان کمک کرده است اما آلودگی محیط زیست را در پی دارند تنسل با سرعت تولید بالا و سازگاری کامل با محیط زیست این مشکل را حل کرده است.

کلیدواژگان: تنسل، حساسیت پوستی،الیاف سلولزی،محیط زیست

مقدمه:

یکی از الیافی که در ساخت آن از تکنولوژی نانو استفاده شده تنسل می‌باشد، که از چوب درخت اکالیپتوس استخراج می‌شود، الیاف تنسل به دلیل سلولزی بودن بسیار به الیاف پنبه شباهت دارند ولی سطحی به مراتب صاف‌تر از پنبه و الیاف دیگر دارند از این رو حس نرمی خاص و درخشندگی بسیار بالایی را در پارچه ایجاد می‌کند. همچنین به دلیل سطح صاف، انعطاف بالا، کم بودن اصطکاک سطحی گزینه مناسبی برای افرادی با پوست های آسیب‌دیده و حساس است و نیز این الیاف سلولزی جذب رنگ بالا و ثبات بالایی دارند و از لحاظ اقتصادی کارآمد تر از هر فیبر سلولزی دیگر است.

 

 

شکل۱-ساخت الیاف تنسل از ساقه درخت

امروزه افراد زیادی در جهان دچار حساسیت‌های پوستی هستند که اگرچه برای این بیماری درمان قطعی نیست اما کاهش علائم آن امکان‌پذیر است.

درماتیت آتوپیک و پسوریازیس: دو بیماری شایع پوستی هستند، پسوریازیس همراه با قرمزی پوست، پوسته‌های نقره ای و گاهی همراه با خارش و درد است، درماتیت آتوپیک همراه با خشکی و التهاب پوستی است.

شکل۲-پسوریازیس

                                                                                        شکل۳-درماتیت آتوپیک

رشد باکتری و درماتیت آتوپیک:

-کلونیزاسیون استافیلوکوک اورئوس در پوست سالم ۲-۲۵%

-کلونیزاسیون استافیلوکوک اورئوس در پوست آسیب ندیده درماتیت آتوپیک ۵۰-۷۲%

-کلونیزاسیون استافیلوکوک اورئوس در پوست آسیب دیده درماتیت آتوپیک ۷۶-۱۰۰%

عوامل موثربر خارش و اگزمای پوستی:

تعریق زیاد و حساسیت در برابر پارچه‌های مختلف باعث ایجاد خارش و اگزمای پوستی می‌شود،

حساسیت به مواد شیمیایی، حساسیت به مواد غذایی، آلودگی‌هایی مانند دود، گرد و غبار و گرده‌افشانی گیاهان می‌تواند سبب بروز حساسیت‌ها شود. عفونت‌ها  و فشارهای روانی نیز می‌تواند از عوامل تشدید کننده باشد.

پارچه‌های مناسب برای پوست‌های حساس:

-نداشتن عامل تحریک‌کننده مانند ایجاد خارش، سوزش، برچسب‌ها،درز و غیره

-نداشتن تحریک کننده‌ی شیمیایی به واسطه‌ی مواد آلرژی‌زا (در نتیجه‌ی رنگ‌های دیسپرس، فرمالدئید، نیکل و غیره)

-نرم و لطیف بودن الیاف و پارچه‌ها

-تعدیل حرارتی خوب

-جذب رطوبت بالا

-قابل شست‌وشو بودن و زدودن چربی‌ها از آن

-انجام دادن اقداماتی برای کاهش عفونت‌های پوستی (تکمیل ضد میکروبی و شست‌وشو ۹۵ درجه سانتی‌گراد)

 

یک پیشنهاد عالی برای پوست‌های حساس Tencel

تنسل نام تجاری برای الیاف لایوسل است، لایوسل محصولی از سلولز چوب و یا خمیر چوب است که از  ساقه درخت اکالیپتوس گرفته می‌شود. این پارچه چند منظوره یک انتخاب عالی برای طراحان است شما می توانید در انتها یک محصول نرم و راحت که در برابر چین و چروک مقاوم است و مشتریان آن را دوست می‌دارند داشته باشید.

در حالی که تولیدکنندگان مختلفی از لایوسل وجود دارد اما نام تجاری اصلی که تنسل می‌باشد توسط شرکت (لنزینگ) انتخاب شده است.

پروژه تولید تنسل در سال ۱۹۷۲ در کارولینای شمالی در شرکت امریکن انکا  آغاز شد و در سال ۲۰۰۳ توسط انجمن متخصصین شیمی و نساجی آمریکایی جایزه دریافت کرده است.

این الیاف در سال ۱۹۹۰ در کارخانه‌ای در آلاباما به طور رسمی تولید شد و از سال ۲۰۰۴ شرکت لنزینگ اتریش تولید کننده اصلی تنسل شده است.

 

نحوه استخراج تنسل:

هنگامی که ساقه‌ی اکالیپتوس را جدا می‌کنند آن را در اکسید آمین و مقداری آب قرار میدهند اکسید آمین به طور کامل جذب خمیر چوب می‌شود، رفع آب اضافه توسط حرارت و در خلأ راه بسیار مؤثری برای ایجاد یک محلول همگن و با کمترین ذرات نامحلول و بدون حباب هواست، این محلول بسیار غلیظ و چسبنده است  و در دمای ۹۰ تا ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد پردازش انجام می‌شود،ب عد از شست‌وشو، سلولز خام قادر به جداسازی است و سپس با فشار به درون رشته‌ساز پمپ می‌شود و رشته‌های بلندی ایجاد می‌شود، ریسندگی الیاف تنسل به روش خشک‌ریسی انجام می‌گیرد.(شکل۴)

در هنگام شست‌وشوی پارچه تنسل، سطح صاف مانع از بر جای ماندن پسماند آهک روی منسوجات شده در نتیجه درخشندگی آن حفظ می‌شود.

بعد از ۲۵ بار شستشو پارچه تنسل همچنان شفاف بوده و رنگ خود و ساختار پارچه را حفظ کرده در حالی که در مورد پنبه و دیگر الیاف اینچنین نبوده و بعد از قرار گرفتن در معرض فرسایش و چندین بار شست‌وشو ساختار پارچه قابل تشخیص نخواهد بود و رنگ آن بسیار تغییر می‌کند.

در الیاف تنسل کانال‌هایی در ساختار آن وجود دارد که می‌تواند به راحتی رطوبت را جذب کند و یا به محیط بیرون انتقال دهد و یک حالت بهینه را در انتقال رطوبت ایجاد کند بنابراین در آب و هوایی که تعرق بدن زیاد است رطوبت بدن را به هوای آزاد انتقال می‌دهد و در جایی که پوست خشک است رطوبت را به بدن انتقال می‌دهد.

این لیف برای پوست‌های حساس عالی است زیرا با خاصیت نرم و لطیف بودن و قابلیت انعطاف بالا از پوست محافظت می‌کند.

شکل۴-نحوه‌ی استخراج تنسل

مزایای تنسل:

– طبیعی و خالص است

-صاف و نرم است

-دارای جذب رطوبت بالاست

-خنک و خشک است

-از رشد باکتری جلوگیری می‌کند

-دارای خواص الکتریکی خنثی است

-دارای عملکرد شست‌وشوی بالا است

-دارای جذب رنگ بهتری نسبت به سایر الیاف است

-تنسل طبیعی و خالص است

از جنس چوب خام قابل بازیافت است

سلولز خالص بدون هیچگونه ناخالصی

دارای استاندارد ۱۰۰Oeko-Tex
سازگار با محیط زیست

۹۹.۵% بازیافت

دارای جایزه‌ی پاندا(WWF اتریش)

تنسل نرم و صاف است:

پارچه های زبر و مرطوب به دلیل اصطکاک بالا باعث تحریک شدن پوست  می شود ولی تنسل دارای سطح صاف و جذب رطوبت بالاست.

                                                                                                                                                                                                                                                                       ج)پنبه                                    ب)پشم                                    الف)تنسل

شکل۵- تصویر میکروسکوپ الکترونی الف)تنسل. ب) پشم. ج)پنبه

-تنسل دارای جذب رطوبت بالایی نسبت به سایر الیاف است

قابلیت رنگرزی تنسل بهتر از پنبه و دیگر الیاف است،جذب رنگ نیز در این الیاف بسیار بالا است به این صورت که وقتی پارچه‌های تولید شده از الیاف مختلف در شرایط و مقدار رنگ مساوی در حمام رنگ قرار می‌گیرند، تنسل رنگ بیشتری را جذب کرده و پررنگ تر از دیگر پارچه‌ها خواهد بود. در نتیجه با مقدار مواد اولیه رنگ کمتر می‌توان به رنگ مورد نظر پارچه رسید پس در رنگرزی تنسل مواد شیمیایی و آب کمتری استفاده می‌شود و همچنین این الیاف نیاز به مرسریزه و سفیدگری ندارند.

در الیافی مانند پلی‌استر که جذب رطوبت کمی دارند جذب رطوبت به صورت سطحی انجام می‌شود در صورتی که تنسل جذب رطوبت کاملی دارد.

شکل۶- مقایسه میزان و نحوه‌ی جذب رطوبت در تنسل و پلی‌استر

-تنسل از رشد باکتری ها جلوگیری می کند

 تست‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که رشد باکتری در الیاف سلولزی پایین‌تر از الیاف مصنوعی است. تنسل به طور چشمگیری کاهش رشد باکتری‌ها را نشان داده است( شکل۷). طبق آزمایش‌ها رشد قارچ وکپک‌ها در الیاف تنسل نسبت به الیاف دیگر در رطوبت بالا (تا ۹۵%) کمتر است.

رشد کمتر کپک‌ها و قارچ‌ها به معنای رشد کمتر مایت‌ها ودر نتیجه کاهش خطر آلرژی است.

شکل۷- مقایسه‌ی کاهش رشد باکتری در تنسل با الیاف مختلف

تنسل دارای عملکرد شستشوی بالاست

شستشوی خانگی می‌تواند در دمای ۶۰ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد انجام شود، شست‌وشوی صنعتی برای بیمارستان‌ها امکان‌پذبر است و نیز پس از شست‌وشو تغییر ابعادی ندارد و اتو پذیری بالا دارد.

البته همه این ویژگی‌ها به رنگرزی و تکمیل بستگی دارد.

 

فواید زیست محیطی تنسل

از مزایای متمایز تنسل  نسبت به الیاف سنتی که فرایند تولید آنها سمی و گران است، غیر سمی بودن حلال آن (اکسید آمین) است، که طی چرخه‌ای ۹۹.۵۵ درصد آن دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال طی فرآیند تولید ریون از مواد شیمیایی و مواد آلوده‌کننده هوا  و مقدار آب زیاد استفاده می‌شود و مواد کاتالیزوری حاوی کبالت و منگنز در آن به کار می‌رود.

درختان اکالیپتوس که برای استفاده از فیبر آنها جدا می‌شوند در مزارع پایدار و با تحمل بالا رشد می‌کنند. علاوه بر این درختان اوکالیپتوس سریع رشد می‌کنند و نیازی به آفت‌کش های سمی ندارند و آب کمی برای رشد نیاز دارند.

پارچه‌های بافته شده با این لیف به دلیل جذب موثر بالا این اجازه رو به شرکت‌ها می‌دهند که از رنگ کمتری برای رسیدن به نتیجه‌ی دلخواه استفاده کنند؛ به عبارتی کارایی بیشتر، پسماند کمتر.

 

یک پزشک اتریشی در مورد افرادی که مدتی از پارچه های تنسل استفاده می‌کردند، بررسی‌هایی انجام داد و به نتایج زیر رسید:

۷۷.۸% افراد گفتند که پوشیدن پارچه ی تنسل برایشان خوشایندتر از پنبه است، ۵۹%گفتند که تنسل سطحی صاف و نرم تر از پنبه دارد و آن را ترجیح می دهند،  ۹۲% گفتند دوست دارند در طول روز لباس تنسل بپوشند، ۶۲% از کودکان دارای پوست حساس  در طول شب با پوشیدن لباس تنسل خواب راحت‌تری داشتند،  ۴۸% خارش بدنشان کمتر شد و  ۸۸.۲% گفتند که اثر خنک‌کنندگی بیشتری در تابستان دارد.

 

کاربردهای تنسل

از آنجایی که این الیاف به خودی خود خاصیت آنتی‌باکتریال دارند بهترین گزینه برای افرادی با حساسیت‌های پوستی بوده است، همچنین به دلیل جذب رطوبت بالا برای حوله هم انتخاب مناسبی است و نیز برای تولید دستمال مرطوب کودک، باند و چسب زخم، فیلترهای روغن، کف پوش ماشین و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نتیجه

پارچه تنسل شامل الیافی با استحکام بالا است و استحکام آن بسیار بیشتر از الیاف پنبه است، یکی از مهمترین ویژگی‌های تنسل سازگاری آن با محیط زیست است، تنسل به دلیل نرم و لطیف بودن، سطح براق و ظاهری لوکس و سازگاری با محیط زیست مورد توجه صنایع مد و اکوفشن نیز قرار گرفته است.

و نیز به دلیل جذب رطوبت بالا، آنتی‌باکتریال بودن و خشک و خنک بودن این الیاف بهترین گزینه برای مصارف بهداشتی، بیمارستانی و تهیه لباس برای افراد با مشکلات و حساسیت‌های پوستی است.

تنسل جایگزین خوبی برای الیاف سلولزی بشرساخت مانند ویسکوز ریون است.

منابع

۱.Murray S (2016) The overseas textile mills that make our clothes are incredibly

wasteful and polluting. Through NRDC’s Clean by Design program. Fixing the

Fashion Industry

۲.Wen HY, Yang XJ (2007) The Spinning Process of Tencel Pure and Blended

Yarn. Progress in Textile Science and Technology 1: 44-45.

۳.Gujba AK, Medraj M (2014) Laser peening process and its impact on materials properties in comparison with shot peening and ultrasonic impact peening. Materials 7: 7925-7974.

۴.Zhang ZP, Weng Y (2003) The Spinning Process of Tencel Fiber. Shandong

Textile Science & Technology 5: 24-25.

5. Gupta BS (2008) Friction in textiles, Woodhead Publishing Limited, Cambridge: 65-67.