در دنیای چاپ منسوجات

نرگس حافظی بختیاری، دانشگاه هنر اصفهان

صنعت نساجی هند حضور چشمگیری در زندگی اقتصادی این کشور دارد و همچنین یکی از صنایع نساجی پیشرو در جهان است. اگرچه این صنعت تا چند سال پیش سازمان دهی نشده بود، اما بعد از آزاد سازی اقتصادی هند در سال ۱۹۹۱ شروع به تغییر کرد.

پیشرفت اقتصاد انگیزه لازم را برای صنعت نساجی هند فراهم آورد به صورتیکه، اکنون به یکی از بزرگترین صنایع در جهان تبدیل شده است. بنابراین می توان گفت نقش مهمی در کمک به اقتصاد این کشور ایفاء می کند. صنعت نساجی هند تا حد زیادی به تولید و صادرات منسوجات وابسته است و حدود ۲۷ درصد از کل ارز خارجی خود را از طریق صادرات نساجی به دست می آورد که به صورت تقریبی ۱۴ درصد از کل تولید صنعتی کشور را شامل می شود. همچنین این صنعت در حدود ۳ تا ۴ درصد به تولید ناخالص داخلی کشور کمک کرده است. صنعت نساجی در هند نیز از نظر ایجاد شغل جزو مهمترین صنایع است، زیرا نه تنها در صنعت نساجی اشتغال ایجاد می کند، بلکه چشم اندازهایی را برای سایر بخش های فرعی نیز فراهم می کند. بنابراین رشد و توسعه همه جانبه این صنعت تاثیر مستقیمی بر بهبود وضعیت اقتصادی کشور دارد. این صنعت علاوه بر تامین یکی از نیازهای اساسی، نقش حیاتی در کمک به تولید صنعتی، ایجاد اشتغال و درآمدهای صادراتی کشور نیز دارد. این صنعت برای بیش از ۳۵ میلیون نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده است. دولت هند همچنین تعدادی از سیاست های پیشرفت صادرات برای بخش نساجی را در بودجه اتحادیه و سیاست تجارت خارجی خود ترویج داد. طبق برنامه پنج ساله دوازدهم، طرح توسعه مهارت یکپارچه با هدف آموزش بیش از ۲۶۷۵۰۰۰ نفر در پنج سال آینده انجام می شود. این برنامه تمام زیر مجموعه های بخش نساجی از جمله منسوجات و پوشاک، صنایع دستی، پارچه بافی، کرباس بافی و پرورش کرم ابریشم را شامل می شود. این بخش همچنین شاهد جهش سرمایه گذاری در طول پنج سال گذشته بوده است و سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) به ارزش ۱/۰۴ میلیارد دلار آمریکا را از آوریل ۲۰۰۰ تا نوامبر ۲۰۱۲ جذب کرده است. به منظور مطابقت با نیاز روزافزون پرسنل ماهر در تمام سطوح، CBSE1 شروع به معرفی «طراحی پارچه» به عنوان یک دوره حرفه ای برای کلاس XI و XII کرده است. هدف این دوره آشنایی دانشجویان با عناصر طراحی، چاپ طراحی، علوم مربوط به پارچه، منسوجات بافته شده، روش های رنگرزی و چاپ و آشنایی با منسوجات سنتی هند است. این دوره دانشجویان را برای مشاغل موجود در این بخش به عنوان دستیار در تنظیمات فنی، استودیوها و همچنین آنها را برای تحصیلات عالی در زمینه طراحی پارچه آماده می کند. منسوجات چاپ شده بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ما هستند و به طور جهانی برای تزئین لباس و محیط اطراف استفاده می شوند. چاپ نیروی نهفته نامحدودی برای تزئین لباس، پارچه مبلمان و کاغذ دیواری و غیره دارد. به منظور تزیین سطوح پارچه، تکنیک های چاپی مختلفی توسط بشر پذیرفته شده اند. برای چاپ پارچه، رنگ در طرح های تعریف شده با استفاده از روش های مختلف مانند چاپ سیلک، چاپ باتیک، چاپ غلتکی و چاپ دیجیتال اعمال می شود. سوابق مختلف نشان می دهد که پارچه چاپی در حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد وجود داشته است. اعتقاد بر این است که مردم هند و چین اولین کسانی بودند که قطعاتی ساده برای چاپ پارچه های پنبه ای ًساختند و مسلم است چاپ نساجی یک صنعت نسبتا جا افتاده در هند بوده است.

در چاپ پارچه، هر منطقه از جهان، سبک، رنگ و طرح ذاتی خود را دارد. در هند، منسوجات چاپی بسیار محبوب هستند و با روش ها و سبک های مختلف چاپ می شوند. هدف از دوره «طراحی چاپ» آشنا کردن علاقمندان با حوزه طراحی چاپ است. در این سلسله مقالات، مروری بر تاریخچه منسوجات چاپی، دسته بندی های چاپ، تکنیک های طراحی، سبک ها و روش های چاپ منسوجات خواهد شد. تاریخچه طراحی پارچه چاپی به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می گردد. نمونه هایی از پارچه های چاپ شده از فرهنگ های مختلف باقی مانده است و به طور کامل مشخص نیست که آیا مردم چین اولین کسانی بودند که برای چاپ پارچه های پنبه ای، مهر می ساختند یا مردم هند. آنچه به نظر می رسد، این است که در آن دوره چاپ پارچه در هند بسیار گسترده بوده است. دسته بندی های زیادی از چاپ پارچه ای وجود دارد که با منشاء، ارجاعات فرهنگی و استفاده از رنگ متمایز می شوند. هر منطقه در سراسر جهان دارای سبک های چاپی متمایز است. منسوجات چاپی برای محصولات مختلف در حال گسترش است و بر روی لباس های مردانه، زنانه و کودکانه انجام می شود. به عنوان مثال، روی بلوز، پیراهن، دامن، کورتا، دوپاتا، لباس، کراوات، روسری، لباس راحتی و لباس شب. همچنین در خانه ها نیز از چاپ روی پرده، مبلمان یا لوازم داخلی، کاغذ دیواری، روتختی، کوسن، حوله، رومیزی و دستمال استفاده می شود. تاثیر مد را می توان در استفاده از منسوجات در هر دوره ای، صرف نظر از ثروت، طبقه و اقشار مختلف جامعه مشاهده کرد. وقتی به چاپ های قدیمی نگاه می کنیم، متوجه می شویم که در هر سطحی از جامعه، چاپ ها تفسیری در مورد تأثیر متقابل مد، فناوری و تغییرات اجتماعی ارائه می دهند. از زمان قدیم، منسوجات ابزاری را فراهم می کردند که از طریق آن بخش های بزرگی از جامعه می توانستند در این آیین تزیین شرکت کنند. کار یک طراح، ترکیب مهارت، سلیقه و تخیل برای تولید طرح های خوب است. طرح پارچه با ایده روی کاغذ شروع می شود و روی پارچه چاپ شده به پایان می رسد. در سراسر جهان، میلیاردها متر پارچه توسط کارخانه چاپ تولید می شود. هر کارخانه چاپ نیاز به عرضه منظم طرح های جدید دارد و قضاوت در مورد تعداد طرح هایی که در تولید آنها استفاده می شود بسیار دشوار است. از سال ۱۹۸۰ انقلاب کامپیوتری روی شیوه های حرفه ای صنعت طراحی پارچه نیز تأثیر گذاشته است و پیشرفت های نوآورانه ای در فرآیند چاپ به وجود آورده است با این حال، سه مهارت مورد نیاز طراحی، ایده پردازی و مفهوم سازی هنوز به روش سنتی انجام می شود. با ظهور تکنولوژی جدیدتر، توسعه طرح ها با روش های پیشرفته ای انجام می شود. مد، سبک و در نتیجه الگوی نساجی فصل به فصل و سال به سال تغییر می کند. دانشجویان طراحی پارچه باید علاقه زیادی به هنر و فرهنگ های مختلف جهان داشته باشند که امروزه به راحتی در دسترس است. درک هنر و فرهنگ منطقه ای بینش عمیق تری از توسعه طراحی پارچه منطقه ای” می دهد.

برای فعالیت در زمینه طراحی پارچه، علاقمندان باید توسعه تاریخی را بشناسند تا نسبت به آن حساسیت پیدا کنند. نکات زیر مروری کوتاه بر تحولات تاریخی در منسوجات چاپی دارد. در طول ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در مصر باستان، تمدن های اولیه مصر در کنار رود نیل از کتان برای ساختن پارچه های کتانی استفاده می کردند.

در طول ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در هند و پر ًو، پنبه به طور همزمان در این دو منطقه تقریبا جدا از دنیای ماقبل تاریخ تولید می شد.

در طول ۲۶۴۰ سال قبل از میلاد مسیح در چین، ابریشم برای اولین بار کشت و بافته شد. تا سال ۱۴۰۰ قبل از میلاد تولید ابریشم در چین در اوج خود بود. در طول ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در پرو، استوانه های رسی برای چاپ الگوهای حاشیه استفاده می شد.

در طول ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در مکزیک(پرو)، رنگرزی، باتیک (تکنیک مقاوم در برابر موم)، و چاپ مهر و غلتک های کوچک چاپی توسعه داده شد. پوشش لعاب پارچه های پنبه ای نیز در این دوره تکامل یافت. در طول ۴۵۰ سال قبل از میلاد مسیح، در یونان، با استفاده از رنگدانه ها، پیکرهای حیوانات را روی لباس ها نقاشی می کردند. در طول سال های ۶۰۰-۵۰۰ در ایران، پارچه های طرح دار به رنگ های قرمز، سیاه و پودر طلا چاپ می شد.

در طول سال ۱۱۰۰ در اروپا، چاپ پارچه در سطوح مختلف به طور همزمان در چندین کشورانجام می شد. در طول سال های ۱۶۰۰-۱۳۰۰ در اروپا، عصر بزرگ بافندگی که شامل تاپستری، دمشک، و ابریشم دوزی، در اوج خود بود و چاپ پارچه در این دوره کاهش یافت.

طی سال های ۱۷۷۱-۱۶۷۶ در اروپا، کار چاپ پارچه در انگلستان، هلند، آلمان، سوئیس، فرانسه، ایرلند و اسکاتلند آغاز شد. کارخانه Jouy در فرانسه نزدیک شهر پاریس توسط اوبرکمپف در سال ۱۷۵۹، تاسیس شد. اینجا که پارچه های معروف « توال دو ژوی» طراحی و چاپ می شدند، یکی از بهترین و مجهزترین کارخانه های چاپ بود.

در اروپای قرن هفدهم، طراحی و ساخت طرح های بافته شده یا گلدوزی شده از کیفیت بالایی برخوردار بود و چاپ ها اغلب به عنوان نسخه ارزان قیمت ساخته می شدند. شرکت های اروپایی تجارت خود را با کشورهای آسیایی آغاز کردند، از جمله نقاشیهای دستی از هند که به نام های «کالیکو» یا «چینتز» شناخته می شوند. تصاویر روی این پارچه ها اغلب به شکل «پالامپور» رواج داشت و به دلیل افزایش تقاضای آن، تاجران، تولیدکنندگان را تشویق به تولید این پارچه ها در حجم بالا می کردند. در طول سال ۱۷۱۲ در ایالات متحده، جورج لیسون «کار چاپ کالیکو» را در بوستون تأسیس کرد. در طول ۱۵۰ سال بعد، بیش از هفتاد اثر چاپی در سراسر نیوانگلند و ایالات میانه اقیانوس اطلس ایجاد شد.

در سال ۱۷۸۵ در انگلستان، چاپ غلتکی صنعتی توسعه یافت.

در طول سال ۱۹۰۰ در انگلستان، طراحی ویلیام موریس برای چاپ پارچه و کاغذ دیواری در سبک هنر نو محبوبیت داشت و در ایالات متحده تا حد زیادی تأثیرگذار بود و مورد تحسین قرار می گرفت. امروزه، ویلیام موریس پیشرو طراحی مدرن در منسوجات به حساب می آید. در طول سال ۱۹۰۰، چاپ سیلک به عنوان یک تکنیک جدید برای کاهش هزینه چاپ با غلتک مسی معرفی شد.

در سال ۱۹۲۹، در فرانسه، عصر الیاف شیمیایی مصنوعی با معرفی ریون، به عنوان جایگزین ابریشم، آغاز شد. اگرچه توسعه آن در سال ۱۸۸۴ آغاز شد، اما سرانجام در سال ۱۹۲۹ به کمال رسید. قرن بیست و یکم: انقلاب دیجیتال، بسیار مهمتر از اختراع نوشتن یا چاپ تلقی شد. در حقیقت تکنیک دیجیتال امکانات جدید و هیجان انگیزی را برای توسعه و تکامل طراحی چاپ فراهم می کند.

 

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.