آسیب دیدگی الیاف در ریسندگی و به وجود آمدن نپ

در تولید نخ ریسیده، مخصوصاً وقتی که پنبه به عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاملاً ضروری است که نخ نهایی فاقد مواد خارجی باشد. اگر نخ شامل حجم زیادی از مواد خارجی باشد، سطح پارچه تولید شده تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. میزان مواد خارجی نخ در حد قابل قبول بستگی به خروج مؤثر ضایعات در حلاجی و کاردینگ دارد. گرفتن ضایعات در این قسمت‌ها به‌وسیله عملیات مکانیکی در بخش‌های مختلف روی پنبه انجام می‌شود‌؛ به همین دلیل احتمال آسیب دیدن الیاف در این مراحل وجود دارد که نتیجه این آسیب دیدگی ایجاد نپ و کاهش استحکام در نخ است. با افزایش پنبه هیبرید در کشورهای مختلف، مثل پاکستان و هند، که اغلب میکرونر و رسیدگی پایینی دارد، اگر پیش بینی های لازم صورت نگرفته باشد، الیاف به راحتی در حلاجی و کاردینگ آسیب می‌بینند.

روش‌های سنجش میزان آسیب دیدگی الیاف:

• تنها روش شناخته شده اندازه‌گیری نپ الیاف و بالش، شمارش فیزیکی تعداد نپ در حجم معینی از مواد و بیان نتایج بر حسب نپ در میلی‌گرم است؛ هر چند این روش بسیار قدیمی و وابسته به شخص آزمایشگر است. این اطلاعات در مواقع لزوم جمع آوری شده و در هر مرحله ۲۰ نمونه ۱۰۰ میلی‌گرمی باید تهیه شود.
• زمانی میتوان به آسیب‌دیدگی احتمالی الیاف پی برد که یا میزان نپ در نخ افزایش یابد و یا کاهش استحکام در نخ رخ دهد که برای اندازه‌گیری نپ در نخ، آزمایش نخ به‌وسیله یک دستگاه سنجش نایکنواختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته از آنجا که این اندازه‌گیری براساس میزان تغییر ضخامت نخ است، این احتمال وجود دارد که ذرات ناخالصی نیز به‌عنوان نپ شمرده شده و افزایش در مقدار نپ نتیجه شود.
• آسیب جداره لیف می‌تواند به‌وسیله آزمایش سانتریفوژ متورم قلیایی بررسی گردد. این آزمایش در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد و رطوبت ۶۵ درصد صورت می‌پذیرد. برای آزمایش، ۲۵۰ گرم از نمونه داخل ۲۵ میلی‌لیتر آب حاوی ۰.۰۵ درصد ماده خیس‌کننده قرار می‌گیرد. پس از خارج نمودن آب اضافی، نمونه با سود ۱۵درصد فرآوری شده و به مدت ۱۵ دقیقه کاملاً تکان داده، سپس از صافی عبور کرده و به مدت ۱۰ دقیقه آبگیری می‌شود. با شعاع گریز از مرکز ۱۴.۳ سانتی‌متر سپس لیف سانتریفوژ شده وزن شده و درصد افزایش وزن اندازه گیری می‌گردد و بنابراین مقدار آبگیری قلیایی (ACV) تعیین خواهد شد. اگر مقدار ACV  به مقدار ۳ یا بیشتر افزایش داشته باشد، می‌توان گفت جداره لیف آسیب دیده‌است.
• در حالیکه ظرافت پنبه می‌تواند بر حسب مقدار میکروتر تعیین شود درجه رسیدگی به وسیله استاندارد محلول هیدروکسید سدیم ارزیابی می‌گردد. زمانی که از خطوط حلاجی مدرن و کاردینگ‌های تولید بالا استفاده می‌گردد برای جلوگیری از آسیب دیدگی الیاف ضروری است که از الیاف دارای میکرونر پایین تر از ۳ و رسیدگی کمتر از ۰.۸ استفاده نشود.
• به‌دلیل متغیر بودن ضایعات، این مقدار را می‌توان به‌وسیله آنالیزر شرلی با سیترا اندازه‌گیری کرد و حداقل ۴ اندازه‌گیری لازم است تا بتوان به یک برآورد قابل قبول رسید. علاوه بر حجم بالای ضایعات، الیاف کاملاً رسیده و ظریف نیز در تشکیل نپ در طول پروسه تولید اثر دارند.
• مقدار شکستگی الیاف در حلاجی را می‌توان به صورت زیر اندازه‌گیری کرد: مقدار ۲.۵ % SL و ضریب یکنواختی برای مخلوط الیاف روی یک فیبروگراف دیجیتالی اندازه‌گیری می‌شود. نمونه‌هایی از بالش تولید شده از این مخلوط نیز گرفته شده است و مقدار ۲۵ % SL و ضریب یکنواختی آن‌ها نیز اندازه‌گیری می‌شود. زمانی می‌توان گفت شکستگی الیاف به‌ وجود آمده‌است که مقدار ۲۵ % SL در بالش حداقل % ۴ کمتر از ۲.۵ % SL مخلوط الیاف باشد و یا ضریب یکنواختی % ۵ کاهش داشته باشد.
• به منظور بررسی وجود شکستگی الیاف برای هر زننده‌ می‌توان از روشی مشابه استفاده نمود. در این روش ضریب یکنواختی و ۲۵ % SL الیاف قبل و بعد از زننده حداقل در ۴ آزمایش اندازه‌گیری می‌گردد. این آزمایشات برای مواقعی که مخلوط الیاف تغییر کرده یا تعداد زننده‌ها برای یک نوع مخلوط افزایش می‌یابد و یا هنگامی که سرعت‌ها و تنظیمات زننده‌ها تغییر می‌کند، مناسب است.
• مقدار نپ و مواد خارجی موجود در تار عنکبوتی ماشین کارد باید با استفاده از صفحه نپ شمار در ۵۰۰ سانتی‌متر مربع بالش تغذیه شده به کاردینگ و حداقل ۳۶ تست برای هر ماشین کشش و ماشین کارد اندازه‌گیری شود. مقدار نپ و مواد خارجی موجود در تار عنکبوتی ماشین کارد باید به طور روزانه اندازه‌گیری شده و مقدار نپ در ۵۰۰ سانتی‌متر مربع از تار عنکبوتی کاردینگ نباید بیشتر از ۲۰ برای نخ‌های ضخیمتر از ۱۰,۴۰ برای نمره‌های ظریفتر باشد. به طور مشابه میزان ضایعات نباید بیشتر از ۱۵ برابر نمره‌های ضخیم و ۶ برابر نمره‌های ظریف باشد کاردینگ خوب باید نپ را به میزان ۳۵ یا ۴۰ درصد در مقایسه با نپ بالش کاهش دهد.
• علاوه بر شکستگی لیف‌، تجعد الیاف در طول پروسه حلاجی نیز می‌تواند باعث ایجاد نپ در نخ شود.

کنترل آسیب دیدگی الیاف و نپ:

• کنترل خواص الیاف: همانگونه که قبلاً ذکر شد، اندازه‌گیری نپ به‌ وسیله دستگاه سنجش نایکنواختی تنها مقدار واقعی نپ را نشان نداده بلکه ذرات آشغال راهم شامل می‌شود. از آنجا که الیاف به ذرات آشغال چسبیده‌اند، حتی اگر این ذرات در مرحله تکمیل پارچه جدا شوند، دسته‌های لیف به صورت لکه‌هایی روی سطح پارچه باقی می مانند . بنابراین ضروری است که میزان ضایعات در سطح نخ در پائین ترین سطح ممکن نگهداری شود.
• مخلوط کردن پنبه ها: هنگام آماده سازی یک مخلوط باید توجه کرد که الیافی که از نظر ضایعات، ظرافت و رسیدگی تفاوت زیادی با هم دارند، مخلوط نشوند تا از آسیب دیدگی الیاف در پروسه حلاجی و کاردینگ جلوگیری شود.. همچنین الیاف متفاوت از نظر طول نباید با هم مخلوط شوند تا از پارگی الیاف در پروسه کشش جلوگیری شود. در مورد طول الیاف، تفاوت بیــن پنپه های مخلوط شده نباید از ۶ م.م. بیشتر باشد . در مورد ظرافت نیز پنبه های با تفاوت میکرونر بیشتر از ۱.۵ نباید با هم مخلوط شوند . اگر پنبه هایی با استحکام دسته ای ۱۵ گرم بر تکس یا کمتر در مخلوط استفاده شوند ، نسبت ایـــن پنبه ها نبایداز ۱۵ درصد تجاوز کند.
• کنترل پارامترهای حلاجی: بطور معمول حلاجی باعث افزایش صددرصدی نپ میشود. اگر میزان نپ بالش در مقایسه با الیاف مخلوط افزایش زیادی یابد، میتوان آسیب دیدگی یا پیچش الیاف را حدس زد. حداکثر جدا سازی ضایعات در حلاجی بدون آسیب رساندن به الیاف ملاکی است برای کاهش مؤثرنپ درنخ. زنندگی زیاد یا سرعتها و تنظیمات نامناسب در حلاجی می تواند باعث شکستگی الیاف شود . اگر شکستگی الیاف به وجود آید، افزایش نپ یا کاهش استحکام و یا هردوی آنها در نخ ایجاد خواهد شد.
• جدای از عواملی که تا کنون ذکر شد مسیرهای خمیده می تواند تجعد الیاف را به وجود آورده و باعث ایجاد نپ شوند.
• برخی از عوامل دیگر که باعث آسیب دیدگی الیاف در حلاجی می شود عبارتند از:

سرعتهای زیاد زننده، پایین بودن سرعت های فن (سرعت فن باید بین ۱۲ تا ۱.۴ برابر سرعت زننده یا باز کننده باشد )، بسیار کم بودن تنظیم بین نقطه تماس غلتک تغذیه و زننده ، کم بودن تنظیم میله های اجاقی، خمیدگی یا آسیب دیدگی لبه ها یا زننده، تغذیه زیاد الیاف، بالا بودن تراکم زننده ها.

• کارد: زمانیکه رسیدن به تار عنکبوتی تمیز کاملاً ضروری است، این موضوع نباید باعث صدمه دیدن لیف و در نتیجه ایجاد نپ در فتیله کاردینگ شود . لذا باید در کاردینگ کنترل دقیقی روی میزان نپ و مواد خارجی داشته باشیم. بسیار مهم است که پیش بینی های لازم در ماشین کارد صورت گیرد تا از تشکیل نپ جلوگیری شود، چرا که پس از ایجاد نپ، بجز ماشین شانه غیرممکن است که آنها در پروسه های بعدی جدا شوند.
• چنانچه میزان نپ در تار عنکبوتی بیش از حد مجاز باشد، باید موارد زیر بررسی شوند: رطوبت، پنبه بسیار ظریف یا نارس، وزن بالش و میزان کشش (بالش بسیار سنگین نامناسب میباشد)، سرعتهای نامناسب دافر و تیکرین، تناوب سنگ زنی و برس زنی، تنظیمات سیلندر و دافر وفلات و سیلندر، زاویه چاقویی و تنظیمات آن، تنظیم وسرعت شا نه دافریا غلتک ها، تنظیم صفحه تغذیه و تیکرین، کهنه شدن وایرهای دافر، سیلندر تیکرین وفلات، قسمتهای آسیب دیده ماشین.
• میزان نپ در کاردینگ میتواند به وسیله تنظیمات ماشین یا نسبت تولید کاردینگ و مقدار ضایعات فلات کنترل شود . برای کاهش میزان نپ توصیه شده است تنظیمات بین دافر وسیلندر کمترین مقدار ممکن انتخاب شود.همچنین کاهش نپ با افزایش گرفتن ضایعات فلات امکان پذیر است . البته باید توجه کرد که خارج کردن ضایعات فلات نباید بیش از حد شود ، چرا که روی نخ اثر معکوس دارد . بنابراین توصیه شده است که ما شین باید با توجه به مقدارنپ فتیله در سطح اپتیمم خروج ضایعات فلات تنظیم شود . همچنین در مورد تأثیر تولید روی نپ ، باید ترجیحاً سرعتهای بالای دافر ونمرات ظریف داشته با شیم. در موقعیتهای اصلی در حالی که هیچگونه پارگی لیف در کاردینگ دیده نمی شود احتمال آسیب دایمی به دیواره های لیف وجود دارد . هر چند این تأثیر ممکن است در طول ارزیا بی های روزانه فتیله کاردینگ با نخ دیده نشود، ولی باعت کاهش دوام الیاف خواهد شد . به علت این کاهش استحکام، الیاف واکنشهای مختلفی به عملیاتهای شیمیایی و مکانیکی نشان داده و بنابراین ممکن است اثرات متقابلی روی پا چه های تولیدی بگذارند.
• کنترل پارامترهای ماشین کشش: در طول مراحل مقدمات و ریسندگی، هنگامی که الیاف از سیستمهای کشش عبور می کنند قبل از هر چیز از روی یکدیگر سر می خورند . آنها همچنین در معرض نیروهای کششی، خمشی، پیچشی و فشرده قرار می گیرند . اگــر تنظیمات مناسب بین غلتکهای کشش مناسب باشد پارگی لیف به وجود نمی آید، ولی اگر تنظیمات خیلی کم باشد، باعث پارگی لیف خواهد شد.
• کنترل پارامترهای ماشین رینگ: ضروری است که تمام قسمتهای ماشین که در تماس با الیاف هستند از آسیبهایی نظیر خط افتادن و ترک خوردن رها با شند، علاوه بر این باید از تجمع مواد خارجی جلوگیری شود. انتخاب درست شیپوری ها، راهنماها ، عینکی ها ، شیطا نکها و فاکتورهای تاب می توانند در این زمینه مهم با شد .
• کنترل پارامترهای ماشین شانه: تا آنجایی که به شانه مربوط است ، شا نه خوب باید نپ را در حدود ۲۵ درصد کاهش دهد . همچنین باید کاهش میزان نپ از نیمچه نخ به نخ را شاهد با شیم ، چرا که در نخ فقط نپ های سطحی شمرده شده در حالیکه در نیمچه نخ بدلیل بازکردن الیاف تمام نپ ها شمرده میشود . در مواردیکه فتیله شانه ظریف داریم ، کشش بعد از شانه نپ را در بعضی موارد مخصوصاً با سرعتهای بالا و کششهای زیاد افزایش می دهند . در این مواقع در ماشینهای کشش پاساژ ( II ) سرعتهای پایینتر و تعداد کمتر چند لاکنی را میتوان بکار برد . هر چند اگر تعداد کمتر چند لاکنی با کشش کمتر بکار گرفته شود ، برای ارزیابی تأثیر آنها روی کیفیت نخ باید یک حرکت دنباله دار انجام شود .