نقش رایزنان بازرگانی در توسعه صادرات

در دنیای امروز، تجارت خارجی موتور توسعه بوده و نقش بسیار مهمی در روابط فیمابین کشورها بر عهده داشته و بعضاً این روابط، مناسبات سیاسی بین دول را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. ایجاد روابط تجاری مستحکم با همسایگان و کشورهای منطقه و فرا منطقه‌ای می‌تواند نقش اساسی در ثبات سیاسی– اقتصادی کشورها بازی نماید و در ارتقای روابط سیاسی نیز نقش آفرینی نماید. صرف‌نظر از تاثیر مثبت این روابط بر مناسبات سیاسی کشورها، توسعه تجارت خارجی می‌تواند منجر به رونق اقتصادی در داخل هر کشوری شده و منجر به افزایش تولیدات داخلی و ایجاد اشتغال و ثروت شده و ارز آوری مناسبی را نیز در پی داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه تجارت و صادرات، حضور موثر و پر تلاش رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف است. رایزنان بازرگانی وظایف مهمی را بر عهده داشته و می‌توانند اطلاعات مفید و جامعی از وضعیت اقتصادی و تولیدی محل ماموریت خود تهیه و در اختیار فعالان اقتصادی کشور قرار دهند. آگاهی از قوانین وارداتی و تعرفه‌ای وکالاهای صادراتی محل ماموریت، نیازها و کاستی‌ها بازار و همچنین نقاط قوت محل ماموریت و انعکاس آن به سازمان متبوع از عمده وظایف ایشان می‌باشد.
رایزنان بازرگانی می‌توانند نقش مهمی درساماندهی و اعزام هیات‌های تجاری و اقتصادی از هر دو طرف بازی کرده و کمک نمایند تا مذاکرات فیمابین با موفقیت همراه گردد. ایجاد ارتباط با مقامات ارشد اقتصادی و اتحادیه‌های تولیدی و همچنین تولیدکنندگان محلی و تاثیرگذاری بر تصمیمات ایشان به نفع صادرکنندگان داخلی از دیگر فعالیت‌های ایشان می‌تواند باشد.
تهیه گزارشات مستند از فعالیت‌های سایر رقبای محصولات صادراتی از دیگر کشورها و همچنین برپایی نمایشگاه‌های مختلف از توانمندیهای تولیدکنندگان داخلی نیز از وظایف این رایزنان است.
اطلاع از سیستم‌های تشویق صادراتی در کشور محل مأموریت و نظرسنجی از مصرف‌کنندگان محلی در خصوص کالاهای ایرانی و ارائه آن به تجار و تولیدکنندگان داخلی نیز می‌تواند کمک شایانی به فعالان تجاری در کشور بنماید.

لذا، بسیار ضروری است که:
اولاً تعداد رایزنان بازرگانی ایران در سایر کشورها افزایش یابد تا بدینوسیله بتوانیم اطلاعات جامع‌تری از وضعیت اقتصادی، تولیدی و قوانین محلی کشورهای مختلف داشته باشیم. البته شاید عنوان شود که با توسعه فناوری و از طریق اینترنت می‌توان بسیاری از اطلاعات مورد نیاز بازرگانان را به‌راحتی بدست آورد. این سخن درستی است اما حضور رایزنان بازرگانی در کشور هدف و برقراری ارتباطات گسترده حقیقی با صاحبان صنایع و همچنین مقامات تصمیم‌گیرنده و اتحادیه‌های صنفی از طریق حضور این رایزنان به نحو مطلوب‌تری انجام خواهد شد و بعضاً مذاکرات حضوری تاثیراتی دارد که قطعاً از طریق مجازی قابل حصول نیست.
در حال حاضر و بر مبنای اطلاعات دریافتی از طریق سازمان توسعه تجارت، کشورمان فقط در پنج کشور جهان دارای شش رایزن بازرگانی است که به نظر می‌رسد با اهداف صادراتی کشور و اقتصاد مقاومتی که بر پایه توسعه صادرات بنا شده است همخوانی ندارد. این عدد را مقایسه بفرمایید با کشورهای توسعه یافته‌ای که بعضاً در بیش از یکصد و پنجاه کشور جهان وابسته تجاری و بازرگانی دارند و قطعاً ثمراتش را هم برداشت می‌کنند. البته براساس اعلام رییس سازمان توسعه تجارت، قرار است تا پایان سال جاری (۱۳۹۹) تعداد ده رایزن بازرگانی دیگر نیز به تعداد رایزنان قبلی اضافه شود تا جمع آنها به پانزده کشور برسد. بدیهی است که افزایش رایزنان بازرگانی در سایر کشورها می‌تواند در بسط و توسعه مناسبات تجاری فیمابین موثر بوده و به اهداف صادراتی کشور کمک بسزایی نماید.
ثانیاً، بسیار ضروری است که این افراد به دقت و از بین تجار و فعالان اقتصادی خوشنام و فعال کشور انتخاب شوند و حتی‌الامکان با فرهنگ و زبان کشور محل مأموریت خود آشنایی‌های اولیه را داشته باشند و دارای اهلیت و سابقه موفق در تجارت باشند. در حال حاضر این نمایندگان تجاری توسط سازمان توسعه تجارت و از بین کارمندان آن سازمان گزینش و انتخاب می‎شوند، که طبیعتاً کارایی و انگیزه لازم را ندارند و نگاهشان به این مهم صرفاً یک ماموریت اداری است، لیکن چنانچه این افراد با مشارکت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران و از بین فعالان بخش خصوصی انتخاب شوند، نتیجه بسیار بهتری خواهد داشت و در این حالت می‌تواند انتخاب موفق‌تری به شمار رود و از بازده به‌مراتب بالاتری نیز برخوردار گردد، شاید هم اتاق بازرگانی ایران بتواند بخشی از هزینه‌های اقامت این افراد در کشورهای هدف را نیز تقبل نماید.
خلاصه کلام اینکه :
با توجه به نقش موثر، مثبت و انکار ناپذیر رایزنان بازرگانی در امر توسعه تجارت و صادرات، افزایش تعداد کشورهای هدف و انتخاب افرادی شایسته، مرتبط و کاردان می‌تواند اثرات خارق العاده‌ای درتوسعه مناسبات تجاری و حتی سیاسی کشورمان با شرکای تجاری‌مان داشته و در استحکام و تعمیق این روابط بیش از پیش موثر باشد.