آیا ایجاد اشتغال وظیفه صنعت است؟

این روزها بسیار از طریق رسانه های عمومی این جملات تکراری را می شنویم که مثلا با راه اندازی یک واحد صنعتی، تعدادی مشغول به کار شدند و یا اینکه با بازگشت تعدادی از واحدهای راکد به چرخه تولید، برای تعدادی اشتغال ایجاد شد و اخباری از این دست .
ولی سوال اینجاست که آیا راه اندازی هر واحد صنعتی و یا غیر صنعتی و مثلا کشاورزی و خدماتی با هدف ایجاد اشتغال می‌باشد ؟
آیا این واحدهای اقتصادی رسالت دیگری ندارند و اولین الویت آنها ایجاد اشتغال است ؟!
آیا یک واحد بزرگ پتروشیمی یا نساجی و فولاد صرفاً بمنظور ایجاد اشتغال احداث میگردد ؟!
بدیهی است که پاسخ منفی است. ایجاد هر واحد صنعتی، کشاورزی و یا تجاری دارای اهدافی دو گانه است، اول تامین نیازها و کمبودهای مورد نیاز کشور و سپس ارزآوری و صادرات و دوم که مهمتر از اولی هم می‌باشد سودآوری و ادامه چرخه حیات آن واحد است.
پس از اینکه لزوم تاسیس یک واحد اقتصادی به لحاظ نیاز جامعه به تولیدات آن واحد احصا گردید و بازارهای فروش محصولات آن مشخص شد، آنگاه مهمترین دلیل احداث آن سودآور بودن است و چنانچه بررسی‌ها و محاسبات نشان دهد که سودآوری قابل قبولی ندارد، ایجاد و احداث آن زیر سوال خواهد رفت و هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به سرمایه گذاری در چنین واحدی که امکان سودآوری آن کم و یا منفی است نخواهد بود.
لذا اولین الویت ایجاد هر واحد اقتصادی، میزان سودآوری و برگشت سرمایه‌گذاری انجام شده و زمان مناسب برگشت سرمایه است و فرقی ندارد که این واحد اقتصادی در صنعت باشد یا کشاورزی و تجارت.
بدیهی است که چنانچه این بررسی‌ها صحیح انجام شده باشد و محاسبات درست بوده وپروژه مطابق پیش‌بینی‌ها و مطالعات اولیه پیش رفته باشد، آنگاه اشتغال‌زایی نیز ایجاد خواهد شد و این واحد اقتصادی از محل سود حاصله قادر خواهد بود که خود را توسعه داده و ضمن افزایش کمی و کیفی تولیدات، اشتغال بیشتر هم ایجاد نماید .
البته که ایجاد شغل نیز از اهداف مهم دولت‌ها است ولی نباید این مهم بر دوش صنعت، آن هم در بخش خصوصی گذاشته شود که در آن صورت با انبوهی از واحدهای زیان ده و مریض روبرو خواهیم بود که باری بر دوش اقتصاد و بودجه کشور بوده و بزودی اشتغال ناپایدارایجاد شده نیز بر باد خواهد رفت.
البته در موارد حساس و اضطراری جهت تاسیس یک واحد ولو زیان آور، این وظیفه دولتهاست که پیش‌قدم شوند که موضوع بحث این یادداشت نیست.
لزوم توجه بیشتر به بخش خدمات
یکی از بخش‌هایی که می‌تواند کمک شایانی به اشتغال کشور بنماید بخش خدماتی است. فعالیت‌هایی از قبیل گردشگری که می‌تواند ظرفیت‌های بزرگی را برای اشتغالزایی در کشور ایجاد نماید و سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی و جذب ارز داشته باشد.
با رونق این بخش، سایر بخش‌های خدماتی کشور از قبیل هتلداری، رستوران‌ها ، بخش حمل و نقل، صنایع دستی، کسب و کارهای محلی، شرکت‌ها و آژانس‌های مسافرتی و هواپیمایی و صدها کسب و کار دیگر نیز در کشور احیا می‌گردد و درآمدهای سرشاری نصیب مردم و دولت می‌گردد.
صنعت سینما و تولید فیلم نیز مثال دیگری از ظرفیت عظیم اشتغال‌زایی در بخش خدمات است. نمیدانم هیچ دقت کرده اید که در پایان هر فیلم و آنجایی که دست اندرکاران تهیه و تولید فیلم را معرفی می‌کنند، اسم چند صد نفر را بصورت ریز و گذرا ذکر می‌کنند که در تهیه آن فیلم نقش داشته اند ، اینها خیل عظیم افرادی هستند که به دلیل تولید یک فیلم مشغول بوده‌اند و صدها مثال دیگر.
لذا باید از صنعت و هر بنگاه اقتصادی، فقط انتظار سود آوری داشته باشیم و چنانچه این اتفاق بیفتد هم اقتصاد کشور توسعه پیدا می‌کند، هم ثروت بیشتری در کشور تولید می‌شود، هم درآمدهای دولت افزایش می‌یابد و هم با توسعه بیشتر آن واحد اقتصادی، اشتغال نیز افزایش می‌یابد.
اما وظیفه اصلی اشتغال‌زایی در کشور بر عهده بخش خدماتی است که با توسعه این بخش می‌توانیم مشکل بیکاری را برطرف نماییم.