فناوری الکترونیک در منسوجات هوشمند انواع و کاربرد آن درپارچه و لباس
لیلا عسگری، مهشاد سادات کاشف صابری، آیدا خلف خانی گروه طراحی لباس، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
مقدمه
مفهوم “ماده هوشمند” برای اولین بار در ژاپن در سال ۱۹۸۹ تعریف شد. اولین مادهای که به عنوان یک منسوج هوشمند برچسب گذاری شد، نخ ابریشم بود. در سالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی و رشد بازار و ظهور الیاف جدید صنعت پوشاک از حالت سنتی درآمده و روبه صنعتی شدن دارد و از لباس دیگر تنها بهمنظور پوششش استفاده نمیشود بلکه از آن بهمنظور ارتقاء و بهبود کیفیت زندگی استفاده میکنند. فناوریهای جدید نه تنها روند جدیدی درتولید منسوجات و سبک زندگی مصرفکنندگان ایجاد کرده است بلکه در دیگر صنایع نظیر پزشکی و نظامی نیز تحولاتی را بهوجود آورده است. استفاده از این الیاف و منسوجات در بعضی موارد آنقدر مقرون بهصرفه است که متخصصان وصاحبان صنایع، دیگر مایل به استفاده از هیچ منسوج دیگری نیستند. حسگرهای قابل پوشش میتوانند اطلاعات ارزشمندی در خصوص سلامتی افرد، شناسایی مسائل ایمنی و آشکارسازی تهدیدات در محیط زندگیشان فراهم آورند.
تغییرات بهوجود آمده بر روی البسه توسط تکنولوژیهای روز
استفاده از پوشاک و منسوجات هوشمند در سالهای اخیر بیش از پیش مورد توجه علاقهمندان مُد قرار گرفتهاست. با توجه به پیشرفت تکنولوژی استفاده از محصولات دیجیتال روز به روز افزایش مییابد، این محصولات دیجیتال شامل لباسهای هوشمند نیز میشوند. اولین و مهمترین وظیفه منسوجات همواره در طول تاریخ حفاظت از بدن انسان در شرایط محیطی مختلف مانند اشعههای آفتاب، باد، باران و غیره بوده است. در نسل جدید منسوجات، پارچههای هوشمند و زیبایی شناختی وارد عرصه تولید لباس شده اند. این منسوجات هوشمند نه تنها وظیفه حفظ ما در شرایط محیطی شدید دارند، بلکه به محافظت و نظارت و گاهی اوقات به درمان آسیب ها یا بیماری ها کمک می کنند.
منسوج هوشمند چیست؟
منسوجات الکترونیکی Electronic Textiles یا به اختصار E-Textiles ، منسوجات یا پارچههای هوشمندی هستند؛ که ابزارهای دیجیتال و الکترونیک مانند باتریها، چراغهای کوچک، سنسورها و مدارها متناسب با نوع ابزار در پارچه بافته میشود یا درآن تعبیه میشود .کاربرد ویژهی این منسوجات، آنها را برای علاقهمندان به مُد و تکنولوژی متمایزکردهاست. منسوجات هوشمند میتوانند به محرکهای محیطی، حرارتی، مکانیکی، شیمیای، بیولوژیکی و مغناطیسی واکنش نشان دهند و یا از طریق wifi و بلوتوث به دیگر وسایل هوشمند متصل شوند.
اصطلاح “منسوجات هوشمند” به حوزه وسیعی از مطالعات و محصولات اشاره دارد که کارکرد و کاربرد این نوع پارچه ها و لباس ها را توسعه می دهد. نساجی هوشمند با عنوان محصولات نساجی مثل الیاف، رشته ها و نخ تعریف میشود که به حالت پارچهها و لباسهای بافته، کشباف یا سوراخ دار گفته میشود که می توانند با محیط یا فرد پوشنده آن ارتباط برقرار کنند. ترکیبی از منسوجات با الکترونیک که به عنوان منسوجات الکترونیکی شناخته میشود میتواند برای توسعه مواد هوشمند نیز قابل اجرا باشد. در واقع منسوجات هوشمند پارچههایی هستند که با فنآوری های جدید تولید شدهاند که مزایای بیشتر و بالاتری را به شخص پوشندهی آن می دهند.
پارچههای هوشمند
پارچههای هوشمند موادی هستند که به محیط زیست واکنش نشان میدهند. این پارچه ها میتوانند اجزای دیجیتال و الکترونیک را در خود فعال کنند. پایلس- فریدمن از موسسه پرت می گوید “آنچه که پارچههای هوشمند را به یک انقلاب تبدیل کرده توانایی انجام بسیاری از کارهایی است که پارچههای سنتی قادر به انجام آنها نمی باشند، از جمله ارتباط، تبدیل، هدایت انرژی و حتی رشد”. منسوجات هوشمند میتوانند به شرایط محیطی و یا محرکهای مکانیکی، حرارتی، شیمیایی، الکتریکی و یا سایر منابع حساس بوده و واکنش نشان دهند. منسوجات هوشمند باید شامل سه جزء یعنی حسگرها، عملگرها و واحدهای کنترل باشند. نساجی هوشمند چالشهای مختلفی را در زمینههای گوناگون از جمله پزشکی، ورزشی، نظامی و هوافضا ایجاد کرده است.
انواع منسوجات هوشمند
منسوجات هوشمند با توجه به عملکرد آنها به چهار دسته تقسیم میشوند.
۱- مواد هوشمند منفعل: این دسته، موادی هستند که فقط شرایط محیطی و یا محرکها را درک میکنند، فقط نسبت به تغییر رنگ، شکل، مقاومت حرارتی و الکتریکی حساس هستند.
مثال:یک پیراهن با مقاومت گرمایی برای ثبت دمای بدن در طول زمان.
۲- مواد هوشمند فعال: اینها موادی هستند که می توانند به شرایط خارجی یا محرک واکنش نشان دهند .اگر محرکها در بخش منسوجات هوشمند منفعل ادغام شوند، به یک پارچه فعال هوشمند تبدیل میشوند چون ممکن است به یک محرک خاص پاسخ دهند.
مثال: پارچه پیراهنی، نسبت به دمای محیط حساس است. پیراهن به هنگام دریافت دمای بالا واکنش نشان داده و آستینها را به سمت بالا میکشد.
۳- مواد هوشمند: این مواد قادر به اجرای سه عملکرد هستند؛ در ابتدا دارای حسگرهایی هستند که میتوانند سیگنالها را دریافت کنند، ثانیا، آنها قادر به انهجام واکنش بر اساس سیگنال های دریافت شده هستند؛ ثالثا، آنها میتوانند شکل، اندازه، رنگ یا عمل را مطابق با تابع داده شده تغییر دهند.
۴- مواد با سطح هوشمندی بالا: هوش مصنوعی را به کامپیوترها منتقل میکنند .این نوع مواد به طور کامل در تحقیقات فعلی انسان ها دست نیافتنی است. این امر ممکن است با تحقیق و توسعه در زمینه نساجی و الکترونیک به دست آید. با استفاده از پارچههای هوشمند و یا مواد هوشمند با پیشرفت در خطوط مشترک با کامپیوتر این امر به تحقق می پیوندد.
منسوجات هوشمند در سه گروه دستهبندی میشوند:
- منسوجات الکتریکی که شامل مدارها، باتری یا الایدی LED هستند.
- منسوجات الکتریکی پیشرفته که مستقیما در الیاف آنها دیود و سیم، الیاف رسانا و سلولهای خورشیدی تعبیه شدهاست.
- منسوجات هوشمندی که تلفیقی از دو نوع اول هستند.
منسوجات پوشیدنی هوشمند
موادی که برای تولید محصولات نساجی هوشمند پوشیدنی به کار می روند می توانند تعامل، برقراری ارتباط و درک داشته باشند.
- الیاف فلزی
- جوهر رسانا
- مواد کرومیک
- پوشش با نانو ذرات
- نیمه هادی های آلی
- موادی که شکل و توانایی نگهداری حافظه دارند
- الیاف نوری
- کامپوزیت های تونل کوانتومی
- پلیمر های ذاتاً رسانا
نخها به طور عمده در زمینههای فنی مانند پوشاک، تجهیزات نظامی، کاربرد پزشکی و تولید الکترونیک مورد استفاده قرار میگیرند. این الیاف و الیاف رسانا، با مخلوط شدن الیاف فلزی یا طبیعی با مواد رسانا ساخته میشوند. رشتههای فولادی ضد زنگ، ابریشم فلزی، تور ارگانزا، الیاف کربن خاص و غیره برای ساخت سنسورهای پارچه مورد استفاده قرار میگیرند. موادی مانند پلیمرهای فلزی، پلیمرهای رسانا، الیاف نوری، هدایت الکتریکی، حسگرهای قابل سنجش و انتقال داده نیز استفاده میشوند. این مواد ارتجاعی، سبک وزن، انعطاف پذیر، ارزان و با فرآوری آسان هستند.
تفاوت منسوجات الکترونیکی و منسوجات هوشمند در چیست؟
امروزه در جهان چندین تعریف برای “نساجی الکترونیکی” وجود دارد. این اصطلاحات عبارتند از “نساجی الکترونیکی” یا “منسوجات الکترونیکی یکپارچه”.
- منسوجات الکترونیکی، پارچهها و الیاف سنتی را با الکترونیک ترکیب می کنند.
- منسوجات الکترونیکی انتقال داده ها از جمله دادههای حسگر گرما ، نور ، حرکت و سایر شرایط محلی را امکان پذیر می سازند.
- منسوجات یکپارچه الکترونیکی در درجه اول برای ابزارهای پوشیدنی طراحی شدهاند ، اما کاربردهای دیگری نیز برای آن ها وجود دارد.
- تعاریف دیگری نیز وجود دارد که از زاویه ای متفاوت به آن نگاه میکنند: نساجی الکترونیکی رشته های الکترونیکی است که به طور خاص برای ادغام با یک محصول نساجی مشخص طراحی شده است.
دو نوع اصلی منسوجات الکترونیکی
- منسوجات الکترونیکی جاسازی شده که قطعات الکترونیکی با اجزای پارچه بافته می شود. این نوع محصولات بیشتر شبیه یک محصول نساجی است تا یک محصول الکترونیکی.
- پارچههای چند لایه الکترونیکی که بر روی یک ماده غیر نساجی قرار گرفتهاند و سپس به سطح پارچه وصل یا دوخته می شوند. این نوع محصولات ممکن است بیشتر از اینکه شبیه یک محصول نساجی باشند شبیه به یک محصول الکترونیکی باشند.
منسوجات هوشمند
تعاریف ASTM International باعث تمایزی ظریف بین “نساجی الکترونیکی” و “نساجی هوشمند” میشود. از ۲۹ ژوئیه سال ۲۰۱۹، ASTM پارچه هوشمند را به عنوان پارچه ای تعریف میکند که به محرکهای خارجی (گرما ، مواد شیمیایی ، مغناطیس یا محرک های مکانیکی) واکنش نشان میدهد اما لزوماً یک جزء الکترونیکی ندارد.
یک نمونه از پارچههای هوشمند که تعریف “نساجی الکترونیکی” را برآورده نمیسازد پارچه ترموکرومی است. ترموکرومی پارچهای است که رنگ خود را مطابق دما تغییر میدهد. یک پارچه هوشمند ساخته شده از مواد مناسب حتی میتواند ساختار آن را تغییر داده و جریان هوا را در آن تنظیم کند تا موجب پوشیدن راحت لباس در هنگام حرکت و در شرایط مختلف محیطی شود.
اهداف منسوجات الکترونیکی و منسوجات هوشمند
هدف نهایی منسوجات الکترونیکی و منسوجات هوشمند ایجاد کلاسهای کاملاً جدیدی از محصولات است. برخلاف اشکال نام آشناتر، فناوری پوشیدنی منسوجات الکترونیکی و منسوجات هوشمند نیازی به PCB یا سایر قطعات سخت افزاری دست و پا گیر ندارند بلکه سنسورها و مدارها مستقیماً در پوشاک ادغام می شوند.
یک لیست کوتاه از برخی از منسوجات الکترونیکی و منسوجات هوشمند که میتوانند تأثیری انقلابی در لباس و سایر بازارها داشته باشند محصولاتی هستند مانند:
- منسوجات الکترونیکی: پیراهنی که در هنگام ورزش، ضربان قلب ورزشکار را اندازه گیری میکند و با برنامه تلفن هوشمند جفت میشود.
- منسوجات الکترونیکی: دستگاههای پزشکی پوشیدنی کوچک، سبک و شیک که اکسیژن خون یا سایر معیارهای سلامتی برای تشخیص مشکل را مانیتور و هشدارها را بهصورت خودکار به تیم پزشکی ارسال میکنند.
- منسوجات الکترونیکی: لباسی که نکات مربوط به فرم مناسب بدن ورزشکار هنگام ورزش را بر اساس سرعت کاربر، وضعیت و میزان فشار کاربر ارائه میدهد.
- منسوجات الکترونیکی: کوله پشتی برای کودکان که موقعیت مکانی و سایر قابلیتها را برای اهداف ایمنی در پارچه گنجانیده است.
- منسوجات هوشمند: لباس و لوازم جانبی که تغییر رنگ می دهند و یا الگوهای آنها بر اساس شرایط لباس پوشیدن، دمای بیرون یا فصول تغییر میکند.
- منسوجات هوشمند: یک کاپشن زمستانی با یک عنصر گرمایش که در قسمت داخلی آن جاسازی میشود.
اینها نمونههای کوچکی هستند که نحوه کار منسوجات الکترونیکی را در مقابل پارچهها و الیاف هوشمند نشان میدهند. منسوجات الکترونیکی ویژگیهای “هوشمند” را ارائه میدهند اما از اتصال با تلفن هوشمند یا تبلت برای “قرض گرفتن” قدرت محاسباتی خود استفاده میکنند. در عین حال یک پارچه هوشمند، چنین اطلاعاتی را ندارد. آنها عملکردی واکنشی و منفعل دارند و یا تنها قابلیت فعال یا غیرفعال کردن عملکرد را در اختیار کاربر قرار میدهند. کت و کاپشن شما با قابلیت گرم شدن یکپارچه نیازی به اتصال با تلفن هوشمند شما ندارد. با این حال، پیراهنهای عملکردی شما که اطلاعاتی در مورد هیدراتاسیون و میزان اکسیژن خون را در اختیار شما قرار می دهند، نیاز دارد که با یک دستگاه دوم جفت شود تا دادههای جمع آوری شده را مشاهده کرده و بر اساس آن عمل کنید.
ابزارهای مورد استفاده در منسوجات الکتریکی
ابزارهایی مانند دیودها، باتری، مدارها، انواع سیم، GPS، LED و فلزات رسانا در ساخت منسوجات هوشمند مورد استفاده قرار میگیرند.
استفاده از LED:
استفادهی LED ها در منسوجات هوشمند بسیار متداول است؛ در لباسهایی که LEDدر آنها تعبیه شده است در تاریکی شب این LEDها روشن می شوند و صحنهای تماشایی پدید میآورند، برای مثال در لباس ورزشکاران اسکی .
استفاده ازGPS:
استفاده ازGPSها در تولید پوشاک هوشمند تقربیا رایج است؛ نمونهای از کارایی این ابزار الکتریکی لباس و اکسسوریهایی است، که داخل آنها GPS جاسازی شدهاست. به منظور پیدا کردن این وسایل از این تکنولوژی استفاده میشود.
مزایای مختلفی برای هر دو نوع منسوجات الکترونیکی وجود دارد:
- منسوجات الکترونیکی باعث میشوند سنسورها و رایانهها انعطاف پذیر، سبک، پوشیدنی، راحت و حتی شیک باشند.
- رشتههای الکترونیکی می توانند عمدتاً نامرئی باشند و میزان حساسیت را در اختیار کاربر قرار دهد.
- کاربر نیازی به نگرانی در مورد مدیریت کابلها یا سیمها ندارد و بیشتر مدارهای تعبیه شده در پارچه تقریباً ضخامت یک قطعه کاغذ استاندارد را دارند.
- تکنولوژی جدید پارچهها بر روی این متمرکز هستند تا در برابر خرد شدن و آسیب دیدگی در برابر ضربه مقاومت کنند و مدارهای جاسازی شده دارای انعطاف پذیری و دوام بیشتری باشند.
حسگرهای شیمیایی – نوری
تعریف مناسب از حسگرهای شیمیایی که بر مبنای تعریف کمبریج شناخته میشود عبارت است از :حسگرهای شیمیایی وسایل کوچک شدهای هستند که حتی در نمونههای پیچیده میتوانند همزمان و به صورت آنلاین اطلاعاتی را در خصوص حضور یون و یا ترکیبی ویژه فراهم آورند.
هدف معمول حسگر شیمیایی تولید سیگنالهای قابل اندازهگیری و متناسب با غلظت مشخصی از ترکیب در محیط میباشد. به طور کلی حسگر شیمیایی از یک فاز شیمیایی: بخش حسگر یا دریافت کننده به همراه واحد تبدیل تشکیل شده است. حسگرهای نوری بر مبنای جذب، بازتاب، تابش، فلورسانس، ضریب شکست، تاثیرات حرارتی – نوری و پراکنش نور عمل می نمایند. مبدل های بخش حسگر زمانیکه در تماس با آنالیت معینی قرارگیرند نور ساطع میکنند.
شمای کلی از ترکیب و عملکرد حسگر شیمیایی
عموماً حسگرهای شیمیایی – نوری میتوانند تحت دو زیرشاخهی کلی شامل حسگرهای نوع مستقیم و حسگرهای با واسطه شناساگر دسته بندی شوند. در حسگر نوری مستقیم، آنالیت مستقیماً از طریق ویژگیهای نوری ذاتی مانند جذب و تابش آشکار میشود.
حسگرهای شیمیایی لیف- نوری
حسگرهای شیمیایی لیف – نوری زیرمجموعهای از حسگرهای شیمیایی میباشند. عموماًا آنها به دودسته ذاتی و غیر ذاتی تقسیم می شوند. در حسگر غیرذاتی معمولاً از الیاف نوری برای انتقال تابشهای الکترومغناطیسی به حسگر که در تماس مستقیم با نمونه است استفاده می نمایند.
در حسگرهای لیف نوری، ساختار لیف نوری اصلاح میشود و خود لیف نقش فعالی در عملکرد حسگری ایفا می نماید. لیف نوری یک کابل استوانهای است که اندازه قطر آن میتواند در گستره کمتر از ١ میکرومتر تا چندصد میلیمتر باشد. موادی که بیشتر از همه در تولید الیاف استفاده میشوند: پلاستیکها، شیشه و کوارتز می باشد. رایجترین آنها حسگرهای غیر ذاتی می باشند که از تثبیت شناساگر شیمیایی در قسمت بالایی لیف نوری تک یا جفت ایجاد می شوند. نوع دیگر، تثبیت حسگر شیمیایی در ناحیه مرکزی الیاف نوری برای ایجاد حسگر میدانی ناپایدار است.
یکی از مزایای حسگرهای نوری، استفاده از الیاف نوری ارزان قیمت بوده که بدون پیچیده کردن سیستم نوری اجازهی انتقال سیگنال های نوری از فواصل دور را فراهم می آورد. علاوه بر این، بهدلیل اندازه کوچک و انعطاف پذیری الیاف، دریافت آنی داده ها می تواند در محیطهایی که با روش های معمول به سادگی قابل دستیابی نیست به سرعت انجام شود.
حسگرها میتوانند در داخل ساختار منسوج به شکلی قرار گیرند که قابل جداشدن باشند. این کار توسط زیپ کردن نوار چسبی و دوخت و دوز قابل انجام میباشد. حسگرهای الیاف نوری که به صورت پود یا لایهگذاری در منسوجات قرار گیرند و به عنوان حسگرهای تلقی شده در داخل منسوج استفاده شوند. هنگامیکه پارچه بخواهد به عنوان حسگر عمل کند لازم است سطوح بزرگتری از حسگرها طراحی شود. بنابراین حسگرهای شیمیایی – نوریOCs از طریق رنگریزی، پرینتی و یا پوششی در پارچه تثبیت میگردند. حسگرها از طریق تغییر رنگ قابل آشکارسازی می باشند، این تغییر رنگ با چشم غیرمسلح، اسپکتروفتومتر و اندازه گیری های کالریمتری انجام میشود.
در سالهای اخیر، پیشرفتهای زیادی برای تلفیق مبدلهای فیزیکی از قبیل سرعت تنفس، ضربان قلب و دما در داخل لباسها صورت پذیرفته است. تلفیق حسگرهای شیمیایی در داخل منسوجات، بعد جدیدی از دانش را در زمینه منسوجات هوشمند می افزاید. حسگرهای شیمیایی قابل پوشش استفاده شده ممکن است اطلاعات ارزشمندی در خصوص سلامتی اشخاص اضافه کنند.
تلفیق حسگر نوری در پارچه
در صنعت نساجی برای تجمع عرق بدن در پارچه عملکردهای متفاوت صورت پذیرفته است. با وجود این، تلفیق حسگرهای شیمیایی در داخل منسوجات به سادگی قابل انجام نیست. بنابراین ضروری است که برخی مشکلات شناخته شدهی حسگرهای فیزیکی قابل پوشش از قبیل اثرهای فیزیولوژیکی، نویزهای محیطی و حرکتی لحاظ شوند. حسگرهای شیمیایی علاوه براین مشکلات، به دلیل ماهیت مکانیسم های حسگری دارای ملزومات اضافی دیگری نیز هستند. نگرانی اصلی در خصوص مواد حسگر از قبیل رنگها، پلیمرها و حلالهای باقیمانده و افزودنیها خاصیت سمیت بالقوه آنها می باشد. همچنین، در مدت زمانیکه حسگر در تماس مستقیم با پوست میباشد نباید با پوست واکنش دهد یا اجزای آن از پوست عبور کنند و به آن آسیب برسانند و در کل منبع نگرانی و خطر برای کاربران نباشند.
استفاده از الیاف فلزات
استفاده از الیاف فلزات در E-Textiles نیز نقش مهم و چشمگیری در این زمینه دارد. بهعنوان مثال میتوان به پارچهی لَمه اشاره کرد؛ این پارچه با ترکیب نایلون و الیاف فلزی ساخته میشود و سطح بازتابنده و درخشان این پارچه به دلیل وجود الیاف فلزات و خاصیت کشسانی آن، به دلیل وجود نایلون در این پارچه است.
استفاده از فلزات رسانا
فیبرترونیکها الیاف رسانایی هستند که شامل مخلوط فلزات و الیاف نساجی میشوند. این الیاف به منظور ایجاد رسانایی یا نیمه رسانایی با یکدیگر مخلوط میشوند. فیبرترونیکها قابلیت بافتهشدن یا دوختهشدن در پارچه را دارند؛ در نتیجه از آنها برای ایجاد خواص رسانایی در منسوجات هوشمند استفاده میشود. علاوه بر این، این الیاف خیلی سبکتر و انعطافپذیرتر از سیمهای فلزی هستند. یکی از موارد کاربرد این الیاف استفاده از آنها برای لباسهای پلیسی ضدشوک الکتریکی است.
مفهوم “ماده هوشمند” برای اولین بار در ژاپن در سال ۱۹۸۹ تعریف شد. اولین ماده منسوجاتی که به عنوان یک منسوج هوشمند برچسب گذاری شد، نخ ابریشم بود.
لباسهای هوشمند
پیشرفت همزمان مُد و تکنولوژی فرصتهای بینظیری را در صنعت مُد به وجود آورده است. هدف محققان E-Textiles ساخت و طراحی پوشاک هوشمند، انعطافپذیر، نرم و راحت مانند لباسهای روزانه است. همانطور که اشاره شد پارچههای هوشمند منسوجات پیشرفتهای هستند که با تکنولوژی ارائه میشوند؛ این پارچهها در ابتدا به دلیل توانایی در تغییر رنگ و نورپردازی بهطور ویژهای در دنیای مُد سر و صدا کردند. اما، با گذر زمان این پارچهها پیشرفت کردند. در حال حاضر این لباسها دارای تکنولوژیهایی است که میتوانند با تلفنها و دستگاههای هوشمند ارتباط برقرار کنند.
یکی از نقاط قوت اصلی یک لباس هوشمند آن است که میتواند به راحتی در زندگی روزانه ما قرار گیرد. برای مثال یک شخص پیر را در نظر بگیرید که فراموش میکند دستبند سلامت خود را بپوشد، اما قطعا احتمال اینکه لباس زیر یا جلیقه خود را فراموش کند، کمتر است. پوشاک هوشمند میتوانند نبض و فشار خون شما را اندازه بگیرند که همین امر هم میتواند آینده سلامت پیشگیرانه را نشان دهد. لباس هوشمند پزشکی اطلاعات سلامتی بسیار مفیدی را در زمان واقعی در اختیار جامعه پزشکی قرار میدهد. از ملافه، لباس و باند جراحی گرفته تا پارچههای پیچیده تری مانند پارچههای ساطع کننده نور که برای درمان فتودینامیکی استنت ها، دریچه های قلب مرکب استفاده می شود. پیچیده ترین دستاوردها در این زمینه ساختارهای پیچیده پارچه ای هستند که برای پزشکی استفاده می شود. پیراهن هوشمند، یک لباس “هوشمند” است که یک چارچوب بسیار متنوع برای آن فراهم میکند.
لباس هوشمند را می توان در سه گروه دسته بندی کرد:
- دستیارهای لباس که اطلاعات را در حافظه ذخیره می کنند و محاسبات پیچیده ای را انجام می دهند.
- مانیتور لباس که رفتار یا سلامت فرد را ثبت می کند.
- لباس تنظیم کننده که پارامترهای خاصی مانند دما یا تهویه را تنظیم می کند.
سرانجام تمام لباسهای هوشمند میتوانند در حالت دستی یا خودکار عمل کنند. در صورت عملکرد دستی، شخصی که لباس می پوشد میتواند به این موارد اضافی عمل کند. عملکردهای هوشمند، و در حالت اتوماتیک لباس می توانند به طور مستقل واکنش نشان دهند.
قابلیت شستشو:
وقتی مدارهای الکترونیکی به طور غیر قابل برگشت در پارچه ادغام شوند، این مدارها باید برای شستن یا تمیز کردن لباس به خوبی محافظت شوند. روند منحصر به فرد ازتعبیه لوازم الکترونیکی قابل کشش در پلیمری مانند PDMS امکان شستشو را فراهم میکند. لباس یا پوشاک هوشمند، موارد پوشیدنی هستند که با استفاده از تکنولوژی، دارای قابلیتهایی شدهاند که ورای لباسهای عادی هستند. برخی از لباسهای هوشمند از پارچههایی پیشرفته ساخته شدهاند که در داخل آنها مدارهایی بافته شده است. انواع دیگری از پوشیدنیهای هوشمند از سنسور یا سختافزارهای اضافی بهره میبرند تا قابلیتهای هوشمند به دست آورند. بیشتر لباسهای هوشمند میتوانند به یک برنامه در دستگاه ثانوی متصل شوند؛ اما این اتصال بیسیم برای هوشمند خواندن یک لباس، ضروری نیست.
منسوجات هوشمند در صنعتهای دیگر
ویژگی و کاربردهای منسوجات هوشمند سبب شده که این منسوجات کاربردهای منحصربه فردی نه تنها در صنعت مُد بلکه در پزشکی، معماری و حتی سرگرمی ارائه دهند. به عنوان مثال داخل بعضی از آنها، فرستنده و گیرندههای مادون قرمز تعبیه شده است که امکان ارتباط بیسیم را فراهم میکند؛ از این تکنولوژی در حال حاضر در زمینه نظامی، پزشکی و معماری استفاده میشود.
لباسهایی با قابلیت تغییر رنگ، پوشاکی که دارای صفحه کلید و صفحه نمایش هوشمند جهت ارسال و خواندن پیامک و پخش موسیقی، پارچههایی برای استفاده در دفاتر اداری و یا حتی منازل برای تنظیم روشنایی و دما و کنترلهای تلویزیون که بر روی دسته مبلها قرار گرفتهاند، مثالهایی از پیشرفت صنعت نساجی در این زمینه است.
لباس هوشمند نظامی
احساس نیاز به البسهای در جهت بهبود عملکرد باعث شده است که پوشاک هوشمند به سرعت وارد حوزه نظامی شود. برای مثال اگر سربازی یک لباس هوشمند مخصوص بپوشد، اگر در حین نبرد زخمی شود، اطلاعات مربوط به زخم و وضعیت سرباز سریعا به یک واحد درمانی نزدیک به او فرستاده میشود. این امر به دکتر کمک میکند که وضعیت آسیبدیدگی سرباز را بر اساس ضربان قلب و تنفش او حدس بزند و اولویت درمان سربازان را مشخص کند. با پیشرفت تکنولوژی، محصولاتی تولید شدهاند که میتوانند بدون افزایش بیش از حد وزن لباسها، آنها را هوشمند کنند.
اخیرا در کشور ما هم محققان توانستهاند لباس هوشمند نظامی بسازند که قابلیتهای بسیار قابل توجهی دارند. این لباس در واقع از سه بخش که شامل خود لباس، دستکش و پوتین است تشکیل میشود که هر کدام از آنها دارای ویژگیهای منحصر به فردی هستند. دستکش این لباس به نوعی مخصوص کوهنوردان است و میتواند تا دمای منفی ۴۰ درجه سانتیگراد، دست را گرم نگه دارد، البته این تنها ویژگی این دستکش نیست. در شرایط کوهستانی که سیگنال وجود ندارد هم این دستکش میتواند علائم حیاتی و مختصات جغرافیایی سرباز را نشان دهد و از گم شدن او جلوگیری کند. یکی دیگر از بخشهای نوآورانه این لباس نظامی هوشمند ایران، پوتینهای آن است. این پوتینها به اسکنرهایی مجهز شدهاند که میتوانند تا شعاع ۵ متری در سطح زمین، مین و مواد رادیواکتیو را شناسایی کرده و به سرباز اطلاع دهند. این پوتین از نظر عمق هم میتواند از ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتری زیر زمین را اسکن کند.
کاربرد الیاف هوشمند در علم پزشکی
در علم پزشکی استفادههای فراوانی از الیاف هوشمند میشود، مثلاً به تازگی گروهی از محققان توانستهاند با توجه به کاربردهای شبهزیستی این نوع الیاف، از آنها در ساخت اجزاء مصنوعی بدن مانند ریه (الیاف پلیاستر یا تفلون) و … را تولید کنند و با استفاده از همین الیاف ویروس بیماری ایدز و هپاتیت B را بدون فیلتر جدا کنند.
اما مهمترین کاربرد پزشکی این الیاف استفاده از آنها در ساخت لباسهای هوشمند پزشکی است. این لباسها تله مدیسین Tele Medicine نامگذاری شدهاند، تله مدیسین در لغت به معنای پزشکی از راه دور است. در کنار بهداشت، الکترونیک، مراقبتهای پزشکی و کنترل بهداشت از راه دور نیز یکی از آخرین دستاوردهای علم پزشکی به شمار میرود که در آن از علوم مهندسی ارتباطات، الکترونیک و کامپیوتر استفاده شده است.
به کمک تله مدیسین میتوان بیمار را در هر نقطهای از دنیا بهصورت مداوم تحت نظر و علائم حیاتی وی از قبیل فشار خون، ضربان قلب و … را در هر لحظه کنترل کرد.
یکی دیگر موارد کاربرد لباس هوشمند پزشکی، زیر نظر گرفتن کودکانی است که از آسم رنج میبرند. کاری که در اینجا انجام میشود، اندازهگیری میزان تلاشی است که برای نفس کشیدن انجام میدهند. این امر از طریق قرار گرفتن حسگرهای مختلف در اطراف قفسه سینه انجام میشود تا میزان تلاش ماهیچهای برای اندازهگیری میزان تنفش، مشخص شود. چنین کاربردی باعث میشود بتوانید تغییرات فعالیت ماهیچهای را اندازه گرفته و حمله آسم را تشخیص دهید. والدینی که میخواهند اطمینان حاصل کنند که نوزادشان سالم و در خواب خوب به سر میبرد، تنها نیاز دارند جوراب هوشمند Owlet Smart Sock 2 را خریداری کنند. این جوراب دارای یک کیف کوچک حاوی سنسور است که وظیفه آن بررسی ضربان قلب، الگوهای خواب و اکسیژن خون است. خوانش این اطلاعات، ارزیابی دقیقی از وضعیت فیزیکی کودک ارائه میدهد. مهمتر از همه اینکه این جورابها زمانی که وضعیت نوزاد غیرطبیعی باشد، میتوانند به شما هشدار دهند. پکیج Owlet حاوی یک اتصال دهنده وای فای است، سنسوری هوشمند که هیچگونه ناراحتی برای کودک شما ایجاد نمیکند و میتواند اطلاعات مربوط به عادات خوابیدن و سطح اکسیژن نوزاد را در هرکجا که باشید به تلفن همراهتان ارسال کند.
جورابهای سلامتی Sensoria از سنسورهای پیشرفته پارچهای داخلی در هر جوراب و یک دستگاه متصل به مچ پا برای تشخیص دادههای دقیق در مورد نحوه فرود پا هنگام پیادهروی یا دویدن استفاده میکنند. این سنسورها از طریق ارتباط بی سیم به برنامه موبایل وصل میشوند و حرکت شما را دقیقتر نظارت میکنند. این امر شامل نقشه حرارت پا و اطلاعاتی مانند نحوه فرود پا، مدت زمان برخورد پا با زمین، ریتم، گام، ضربان قلب (هنگام اتصال با Sensoria HRM یا دستگاههای دیگر) سرعت، فاصله، افزایش ارتفاع، ردیابی GPS و خیلی از پارامترهای دیگر است. این برنامه همچنین به شما این امکان را میدهد که اهداف خود را تنظیم و پیشرفتتان را دنبال کنید.
Gore Tex
این پارچه که برای البسه رو مورد استفاده قرار میگیرد، حاوی غشائی از جنس کربن در داخل خود است که مانع از انتشار بوی انسان که به راحتی توسط حیوانات قابل درک است، میشود. این پارچه برای سیاحان و شکارچیان میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
Coolmax
این پارچهها میتوانند رطوبت بدن را اندازه بگیرند. عموماً از این نوع پارچه در البسه حلقوی پودی که برای دوندگان و کسانی که راهپیمائی میکنند، مورد استفاده قرار میگیرد. منسوج قادرست که رطوبت موجود بر روی بدن ورزشکار را منتقل و اجازه دهد که
تبخیر گردد. در این صورت هیچگونه احساس رطوبت در پارچه وجود نخواهد داشت.
Innova
این پارچه از جنس یک نوع پلی اولفین جدید است. این پارچه با انتقال عرق از روی پوست منجر به تبخیر آن شده و در این حالت بدن در هنگام فعالیت بدنی خنگ نگه داشته میشود. علاوهبر این بدن شخص در صبحهای زود قبل از انجام فعالیت ورزشی بهنحو مطبوعی گرم نگه داشته میشود، ضمن اینکه البسه تهیه شده از این پارچهها بسیار سبک است.
X-Static
این پارچه از خواص آنتی باکتریائی فلز نقره استفاده میکند و از آن برای البسه پزشکی، باند زخم و البسه ورزشی استفاده میشود. نقره با پروتئینها در درون و بیرون غشای سلول باکتریائی پیوند برقرار نموده و منجر به کشتن باکتریها میشود. از طرفی منجر به ایجاد بوئی میشود که آنها را برای استفاده در جورابهای ورزشی مناسب ساخته است.
کاربردهای منسوجات پوشیدنی هوشمند
کفشهای باله هوشمند
ایده این کفش توسط Lesia trubat با نام E-Traces ارائه شد. زمانی که Lesia Trubat به حرکات رقصندههای باله هنگام رقص نگاه میکرد به ذهنش رسید که از طریق تماس پاهای بالرینها با زمین یک صفحه میکروکنترلر میتواند فشار و حرکات پاهای رقصندهها را ضبط کند و سیگنال آنها را به دستگاههای هوشمند مانند تلفن همراه در قالب فیلم و عکس ارسال کند.
کفشهای باله هوشمند شامل سنسورهایی در زیر کفش است؛ در نتیجه رقصنده میتواند حرکات رقص خود را ببینید و نقصهای رقصش را برطرف سازد. علاوه بر این از این تکنولوژی برای ساخت برنامههای دیگر مانند فیلمهای آموزشی وهمچنین شوهای تلویزیونیِ اجرای زنده میتوان استفاده کرد.
کیفهای هوشمند
این کیفها توسط Pieteke Korte فارغالتحصیل طراحی لباس از Design Academi Eindhoven طراحی شده است، او این پروژه را با همکاری برندecco انجام داده است. جنس این کیفهای هوشمند از چرم است و با استفاده از فویلهای انتقال حرارت که در پارچه تعبیه شدهاند نسبت به گرما واکنش نشان دلده و رنگ کیف متناسب با دما تغییر میکند.نوع دیگری از این کیف شامل الگوهای هندسی است، که بهوسیلهی لیزر این الگوهای هندسی بر روی چرم حک شدهاند این حکاکیها رنگ ثانویه را نشان میدهد.
کاپشنهای هوشمند
Vollebak یک برند پوشاک هوشمند است که توسط دو ورزشکار؛ استیو تیدبال Steve Tidball و برادر دوقلویش نیک Nick در سال ۲۰۱۶ تاسیس شد. یکی از محصولات این برند کاپشنی ضدآب، کشسان، تنفس پذیر، نرم و سبک است و پارچهی این لباس توسط نور خورشید یا نور لامپ شارژ میشود. این لباس دارای یک غشای نازک است که این لایه از مواد فسفرسنت تشکیل شده است؛ این مواد نور را جذب کرده و در تاریکی آن را آزاد میکنند.
این کاپشنها محصول مشترک کمپانی XO و برند لباس TwentyFour15 است. این کاپشنها به تلفن همراه شما متصل میشوند و متناسب با موسیقی که در حال پخش است، رنگ LEDهای تعبیه شده در لباس تغییر میکند.کاپشن هوشمندی که متناسب با موسیقی تغییر رنگ میدهد.
کُتهای هوشمند لیوایز Levi’s و گوگل Google
کُتهای هوشمندی که توسط گوگل و لیوایز طراحی شدهاند؛ قابلیت برقراری اتصال با موبایلهای هوشمند را دارند. پاسخگویی به تماس و پیامک، استفاده از نقشه گوگل، مکانیاب و حتی پخش موسیقی بدون استفاده از موبایل از کاربردهای این کُت است که با لمس کردن آستینهای این لباس امکان پذیر است .این کُت هوشمند با استفاده از سنسورهایی که در آن تعبیه شدهاست؛ به شما امکان برقراری ارتباط با دنیای دیجیتال بدون نیاز به استفاده از تلفن همراه را میدهد. این لباس پس از ده بار شسته شدن قابلیتهای دیجیتالیاش را از دست میدهد.
E-motion
لباسهای E-motion توسط دانشجویان دانشگاه هنر برلین طراحی و ساخته شدهاست. این لباس توانایی منعکس کردن احساسات درونی انسان به دنیای بیرون را دارد. با استفاده از حافظه تصویری این لباس میتواند متناسب با احساسات درونی ما تغییر شکل دهد. لباس هوشمند که با تغییر احساسات درونی انسان تغییر شکل میدهد.
Dis.appear
یکی دیگر از لباسهای هوشمند، کاپشنی است که توسط شخصی به نام ترزا لوسر Theresa Lusser طراحی شده است. این لباس مجهز به یک شتاب سنج است که با شروع حرکت شخص LEDها را فعال میکند؛ در نتیجه در زمان حرکت این LEDها روشن میشوند و وقتی شخص شخص میایستد خاموش میشوند. لباسهایی که با حرکت انسان LED های درون آن فعال میشوند.
Under Armour
برند آندر آرمر با همکاری تام بردی Tom Brady که خواب به اندازه و با کیفیت را یکی از مهمترین بخشهای رژیم تمرینی خود میداند؛ لباسخوابهایی طراحی و تولید کرده است که کیفیت خواب فرد را بهبود میبخشد. دراین لباسها از فناوری ذرات بیوسرامیک استفاده شدهاست. این ذرات موجهای فروسرخ ساطع شده از بدن را جذب میکند، آنها را به دورترین نقاط بازتاب میکند و خواب انسان را بهبود میبخشد.
حسگر ۲۰ گرمی Athos Core
با استفاده از سنسور میکرو-الکترومیوگرافی (EMG) تعبیه شده در لباس، فعالیت شخص را تجزیه و تحلیل میکند. موردی که این محصول را منحصر به فرد کرده این است که میتواند فعالیت الکتریکی تولید شده توسط عضلات را برای نشان دادن میزان قدرت آنها، جمعآوری و ارزیابی کند. مجموعه کامل این محصول شامل شورت، پیراهن و گجت الکترونیکی معروف به هسته (Core) است. این پوشاک با استفاده از سنسورهایشان میزان فعالیت الکترومغناطیسی، تنفس و ضربان قلب را اندازهگیری میکنند. هسته که دارای یک ژیروسکوپ داخلی و شتاب سنج برای ردیابی دقیق حرکت است، میتواند به هرجای لباس وصل شود. بررسی و دنبالکردن این فعالیتها از طریق برنامه تلفن همراه Athos امکان پذیر است.
Thermotron
ترموترون UNITIKA پارچهای ویژه است که قادر به جذب نور خورشید بوده و کار آن تبدیل انرژی نوری به انرژی گرمایی است و گرما را بدون هدر دادن ذخیره میکند. در داخل ترموترون، میکرو ذرات زیرکونیوم کاربید وجود دارند که به پارچه این اجازه را می دهد که نور خورشید را جذب و فیلتر کند. لایه درونی پارچه، گرمای تولید شده توسط پارچه را نگه می دارد و مانع انتقال آن در جو اطراف می شود، در نتیجه یک تاثیر مطلوب بر روی بدن انسان می گذارد. این در لباس یک تجربه راحت، ضد آب و با طراوت به همراه تهویه هوا به پوشنده ارائه می دهد.
Stone Island
جزیره سنگی یک ژاکت است که برای دادن اطلاعات دربارهی دمای اطراف ساخته شده است، این یک پوشش حرارتی با بلور مایع می باشد و در دمای ۲۷ درجه سلسیوس، مولکولهایی که در این پوشش حضور دارند، تحت یک چرخش قرار گرفته که تغییر مسیر نور را اصلاح می کند. در نتیجه رنگ لباس به تدریج از رنگ تیره به رنگ روشن تر و شفاف تر که رنگ پایه پارچه بوده تغییر پیدا می کند. وقتی لباس به دمای عادی خود باز می گردد، رنگ پوشش تیره اصلی خود را مجددا به دست می آورد.
Polarseal
این محصول، احساس گرمای فوری را تنها با تماس یک دکمه به شما میدهد. سه سطح گرم شدن از گرمای زیاد، معتدل تا پایین دراین محصول وجود دارد. دو منطقه گرمایش یکی درقسمت بالا و دیگری در قسمت عقب آن وجود دارد تا بتوانیم در فصل زمستان احساس گرما کنیم. استفاده ازاین روشها آسان است ودرشرایط آلپ (سرمای شدید در ارتفاعات بالا) موردآزمایش قرارگرفته است. انعطاف پذیری، سبک بودن، تهویه هوا و آب از خواص بارز این محصولات است که به شما این امکان را میدهد تا برای ورزش در فضای باز از آن استفاده کنید. این پوشیدنی ها را میتوان بهصورت دستکش و یا پیراهن استفاده کرد. ایین محصولات می توانند تا ۸ ساعت، تنها با یک دفعه شارژ گرم بمانند.
ZeroI
Zerol یک کلاه است که با بلندگوهای رسانای استخوان ساخته شده (به گونه ای که صدا را از طریق استخوان انتقال می دهد). ما مجبور نیستیم از هدفون ها برای گوش دادن به موسیقی یا تماس های تلفنی استفاده کنیم، چرا این کلاه گوش های ما را هرگز مسدود نمی کند. این پوشیدنی در برابر آب مقاوم است و ما می توانیم در فصول بارندگی هم از آن استفاده کنیم.
– ORII
Orii حلقهای است که با استفاده از آن میتوانیم تماس صوتی برقرار کنیم. حلقه یک دستیار صوتی است که انگشت ما را تنها از طریق تماس با گوش به گوشی هوشمند تبدیل میکند. از قابلیت رسانایی استخوان استفاده میکند و در بسیاری از دستگاههای پزشکی از رسانش استخوان استفاده شده است. برای تنظیم حلقه، لایه های سیلیکون از لحاظ طراحی مقاوم و ضد حساسیت هستند. آن ها به گونه ای بسته بندی شده است که ارتعاشات را از طریق انگشت مستقیما به گوش شما می فرستند، پس فقط می توانید بشنوید. پس به شما این امکان را می دهد که با انگشت خود حرف بزنید و گوش دهید. صدای دو طرفه ای وجود دارد که با حذف میکروفن و هدایت استخوان، ما می توانیم حتی در مکان های شلوغ هم بشنویم و صحبت کنیم. با استفاده از این روش ما قادر به انجام کار هایی مانند یافتن مسیر، استفاده از هشدار دهنده، ترجمه، نوشتن پیامک، هواشناسی، ارسال پیام، تماس گرفتن، تایمر، یافتن مسیر های نقشه و غیره هستیم؛ همچنین در برابر آب مقاوم می باشد. این اطلاعات را می توان به حالت دلخواه طراحی کرد، چهار چراغ LED وجود دارد که می تواند به ما بگوید که چه نوع پیامی به ما رسیده است.
AIOSleeve
آستین Aio میتواند تنها در یک دست پوشیده شود و اطلاعاتی را ارائه دهد که تنها پزشکان میتوانند آن را تحلیل کنند. این پوشیدنی به شما قدرت تجزیه و تحلیل رفتارهای خود، مدت زمان خواب، کیفیت خواب بر روی تلفن همراه را می دهد. این آستین می تواند موسیقی مورد علاقه شما را پخش کند. این پوشش در حالیکه ورزش میکنید ، ضربان قلب، ECG، حرکات و فاصله هایی که طی میکنید و همچنین میزان کالری مصرفی را اندازهگیری میکند. در هنگام کار این وسیله سطح استرس شما را نیز میسنجد. تمام این چیزها را ما میتوانیم در هر زمانی و در هر مکانی در گوشی هوشمند خود مشاهده کنیم.
Arrowsmartshirt
این شرکت یک پیراهن طراحی و تولید کرده است که شبیه به پیراهنهای معمولی دیگر میباشد اما دارای ویژگیهای خاصی مانند اتصال، فقط با یک ضربه کوچک است. داشتن شخصیت اجتماعی و دستیابی آسان به هر چیزی، نگه داشتن کارت ویزیت شما بر روی آستین لباستان، آمادگی برای کار، اتصال به بلوتوث، گوش دادن و پخش برنامه مورد علاقه ولیست آهنگهای مورد علاقه شما است. همه این ویژگیها فقط دریک آستین لباس جای داده شده است. پیراهن هوشمند با یک تراشه داخلی بر روی دکمه سردست است که می تواند با دانلود اپلیکیشن مخصوص خود کار میکند.
Mooddress
پس ازقرنها دانشمندان قادربه طراحی و ساخت لباسی شدند که رنگ را بسته به حالت فرم بدن تغییرمیدهد. این لباس حساس توسط شرکت بزرگ الکترونیکی فیلیپس طراحی شده، از دولایه تشکیل شده است. لایه درونی شامل سنسور بیومتریک است که حالت یا احساسات فرد را انتخاب میکند و آن را با استفاده ازرنگهای موجود درلایه دوم یا لایه خارجی بهنمایش می گذارد. احساساتی مانند استرس یا ترس بر روی درجه حرارت بدن و سطح تعریق تاثیر میگذارند و اینها نوری را ایجاد میکنند که باعث تغییرالگو و رنگ میشود. اگرعصبانی یااسترس زده باشید، قرمز رنگ شده و یا وقتی آرام باشید رنگ سبز نمایانگر میشود.
Lumo Run
خودانگیزشی میتواند بزرگترین دارایی باشد اما خودارزیابی میتواند بزرگترین چالش برای کسانی باشد که میخواهند خودآموزی کنند .Luco run یک سنسور حرکتی است که دادهها را جمعآوری کرده و باعث ایجاد انگیزه در هنگام دویدن می شود و در کمربند شما قرار می گیرد. Luco run حالت و فرم بدن شما را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و پس از قضاوت درباره حالتهای شما، پتانسیل واقعی شما را با اجتناب از هر گونه آسیب پیشنهاد میدهد. شما میتوانید به دادهها، در هر جایی که امکان تجزیه و تحلیل کامل آنها از طریق تلفن هوشمند را دارید، دسترسی داشته باشید. ما به گوگل، ساعت های هوشمند، و کابل ها نیازی نداریم.
Invisible Cloak
دانشمند ژاپنی در دانشگاه توکیو در حال توسعه یک شنل با فناوری بالا می باشد. این شنل نامرئی توسط نانو ذراتی ایجاد می شود که نور را منعکس میکنند و باعث می شوند پوشنده لباس نامریی بهنظر برسد. دوربین نصب شده در پشت شنل این امکان را به فرد میدهد که حرکت هر شی یا اتفاقی را در پشت سر فرد ضبط کند و تصویر را در جلوی شنل قرار دهد، در نتیجه با این تصویر پردازی این توهم را ایجاد میکند که فرد نامریی به نظر برسد.