فرصت های سرمایه گذاری در صنعت نساجی

فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی

علیرضا حائری

عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران و عضو هیات مدیره خانه صنعت تهران

 

اخیراً لیستی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تحت عنوان سرمایه گذاری های پر ریسک در صنایع کشور منتشر شده است. در این لیست، فعالیتهای صنعتی که در کشور اشباع بوده و احتمالا فرصت صادرات نیز نداشته است، فهرست شده و سرمایه گذاران را از سرمایه گذاری در این حوزه‌ها برحذر داشته است.

با نگاهی اجمالی به این فهرست ، نام هیچیک از رشته های صنعتی نساجی و پوشاک دیده نمی‌شود. مفهوم این مطلب این است که سرمایه گذاری در کلیه فعالیت‌های صنعت نساجی و پوشاک مطلوب و سود آور بوده و توصیه می‌شود. واقعیت هم همین است و نیاز بازار مصرف داخلی و بین المللی به منسوجات و پوشاک، نیازی روزافزون و حیاتی است، مضافاً اینکه بازار مد و فشن نیز روز به روز برای مصرف بیشتر مردم برنامه‌ریزی و تبلیغ می‌کند.

اما در این بین، طبیعتاً سرمایه گذاری در برخی رشته های صنعتی در حوزه نساجی و پوشاک مطلوبتر بوده و حمایت های دولت را نیز در پی خواهد داشت. برخی از این صنایع منتخب در آخرین سند راهبردی توسعه صنعتی کشور که در سال ۱۳۹۴ تهیه و در سال ۱۳۹۵ ویرایش شده، آمده است که نگاهی به آن می اندازیم.

۱-ریسندگی پنبه ای

یکی از با کیفیت ترین نخ‌های مورد مصرف در تولید پارچه و پوشاک، نخ صد در صد پنبه‌ای است که محصولات بسیار با کیفیت و سازگار با بدن انسان از آن تولید شده و به درستی در بین صنایع منتخب نساجی و حمایتهای دولتی قرار گرفته است.

ریسندگی سیستم پنبه ای از صنایع مادر در صنعت نساجی است که با توجه به سرمایه گذاری سنگین مورد نیاز، بازده قابل توجهی ندارد. لیکن از صنایعی است که به‌شدت در توسعه صنعت نساجی و پوشاک موثر بوده و به همین دلیل است که اکثراً دولت‌ها بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم در تاسیس این قبیل واحدها سرمایه‌گذاری و مشارکت می‌نمایند. هدف گذاری انجام شده جهت تولید محصولات این حوزه برای سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۵۰۰ هزار تن می‌باشد که با توجه به تولید ۲۵۰ هزار تنی فعلی، امکان توسعه صد در صدی در این بخش وجود خواهد داشت.

ناگفته نماند که این حجم از تولید و با فرض اینکه نیمی از این تولیدات از مواد اولیه پنبه‌ای استفاده نماید، نیاز به حداقل سالیانه ۳۰۰ هزار تن پنبه محلوج دارد. با توجه به اینکه در حال حاضر تولید کشور از این ماده اولیه در حدود ۷۰ هزار تن در سال است، باید از هم اکنون پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم برای تولید داخلی این محصول کشاورزی را بعمل آورد.

 

۲- الیاف پلی استر

با توجه به افزایش روز افزون استفاده از این لیف در کشور و مصرف جهانی آن که سالانه ۵۰ میلیون تن نیز تخمین زده شده است، پیش بینی می‌شود که میزان مصرف این لیف تا مرز ۸۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۵ نیز برسد. از این رو سرمایه گذاری در این بخش مطلوب بوده و قابلیت مصرف داخلی و صادرات به بازار های جهانی را دارد، مشروط بر اینکه موانع صادراتی آن از پیش پای صادرکنندگان کشور برداشته شود.

تولید فعلی داخلی کشور بالغ بر ۲۴۰ هزار تن است که میزان مصرف هم تقریباً همین مقدار می‌باشد. هدف‌گذاری انجام شده برای سال ۱۴۰۴ نیز ۳۵۰ هزار تن است که فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری بوده مضاف بر اینکه با وجود منابع عظیم گاز کشور، از نظر تامین مواد اولیه مورد نیاز نیز محدودیتی در کشور وجود ندارد.

 

۳- نخ فیلامنت پلی استر

از دیگر رشته‌های صنعت نساجی که سرمایه‌گذاری در آن مورد توجه دولت و سند راهبردی وزارت صنایع است، صنایع ریسندگی فیلامنت پلی‌استر می‌باشد که مصارف متعددی در تولید پارچه و پوشاک دارد و انواع متنوعی از نخ‌های فیلامنت پلی‌استر برای مصارف مختلف را تولید می‌نماید. لازم به ذکر است که نخ‌های مورد نیاز پارچه چادر مشکی نیز در همین بخش از صنایع ریسندگی تولید می‌گردد.

تولید سال گذشته این بخش حدود ۲۹۶ هزار تن بود و از نظر تامین مواد اولیه مورد نیاز نیز با توجه به توسعه صنایع بالادستی پتروشیمی در کشور و تولیدات مناسب مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان، نگرانی وجود نخواهد داشت. هدف‌گذاری انجام شده در این رشته صنعتی برای سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۴۰۰ هزار تن است که به راحتی قابل دسترسی می‌باشد.

 

۴- فرش ماشینی

یکی از صنایع ممتاز نساجی که در سالهای اخیر به لحاظ کیفیت و تنوع نقش و رنگ و همچنین به لحاظ کمیت توسعه مناسبی در کشور داشته صنعت فرش ماشینی است که با داشتن سهم ۱۰ درصدی از اشتغال صنایع نساجی، حدود ۵۰ درصد صادرات این بخش را به خود اختصاص داده است. استفاده از آخرین تکنولوژی و ماشین آلات به روز دنیا به همراه ذوق، سلیقه و هنر ایرانی و استفاده از رنگ‌ها و نقشه‌های مناسب و منحصر به‌فرد، توانسته صنعتی درخشان و ممتاز را ایجاد نماید.

آخرین آمار اعلام شده از تولید این محصول توسط وزارت صنایع مربوط به سال ۱۳۹۷ و بالغ بر ۸۹ میلیون مترمربع می‌باشد و متاسفانه آمار تولید سال ۱۳۹۸ و ۳ ماه ابتدای سال ۹۹ هنوز اعلام نگردیده است. علی ایحال تقاضای سالیانه این محصول در بازار داخل در حدود ۵۵ تا ۶۰ میلیون مترمربع میباشد و مازاد این محصول می‌بایستی به بازارهای جهانی صادر شود که با توجه به کیفیت قابل قبول آن، امکان پذیر است مشروط بر اینکه بسترهای لازم برای این امر از سوی سازمان‌های مربوطه در دولت فراهم گردد. هدف‌گذاری تولید این محصول برای سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۱۵۰ میلیون مترمربع می‌باشد که با توجه به اشباع بازار داخلی، تمامی هم و غم تولیدکنندگان و همچنین مسئولین صنعتی و تجارت خارجی کشور باید تولید صادرات محور این محصول باشد.

 

۵- پوشاک

رشته صنعتی پوشاک، یکی دیگر از صنایع ممتاز در صنایع نساجی است. رشته ای با اشتغال ۵۰۰ هزار نفری و بازار ۱۰ میلیارد دلاری در داخل کشور و ۱۵۰۰ میلیارد دلاری در جهان که پیش بینی می‌شود تقاضای جهانی تا سال ۲۰۲۵ به ۲۰۰۰ میلیارد دلار برسد که متاسفانه سهم کشور ما از این بازار گسترده بسیار ناچیز و در حد صفر است. در بازار داخل نیز، تولیدات داخلی بین ۷۵ تا ۸۰ درصد نیاز مردم را تامین می‌نماید و مابقی آن از طریق واردات رسمی و غیر رسمی تامین میگردد.

متاسفانه در سال‌های اخیر و به موازات پیشرفت برخی از رشته‌های صنعت نساجی، پوشاک به لحاظ صنعتی‌شدن و ایجاد برند، پیشرفت محسوسی نداشته و فقط ۲۰ درصد تولیدات این رشته در واحدهای صنعتی انجام می‌شود. به همین دلیل وزارت صنایع به درستی توسعه و حمایت از این رشته صنعتی را در دستور کار خود قرار داده است.

سرمایه گذاری در این بخش از صنعت همیشه مطلوب بوده و با توجه به تقاضای جهانی و در صورت ایجاد برندهای ملی و تولید کالای با کیفیت، امکان صادرات آن همیشه فراهم است. فراموش نکنیم که ۹۰ درصد از نیاز ارزی سالیانه کشور بنگلادش به میزان ۴۰ میلیارد دلار، از محل صادرات پوشاک تامین می‌شود و هدفگذاری این کشور برای صادرات پوشاک در سال ۲۰۲۵  بالغ بر ۶۰ میلیارد دلار است که از مجموع صادرات غیرنفتی ما بیشتر است.

هدف‌گذاری صادرات یک میلیارد دلاری در سال ۱۴۰۴ برای این صنعت که البته هدفی دست نیافتنی به نظر می‌رسد در شأن صنایع نساجی ایران نیست و تلاشی دو چندان و سرمایه‌گذاری مضاعفی را در این حوزه می‌طلبد.

 

۶- پارچه جین

از دیگر رشته های صنعتی در صنعت نساجی که در سال‌های اخیر به لحاظ کیفیت و کمیت توسعه مطلوبی داشته، تولید پارچه و متعاقباً پوشاک جین است که مخاطبان فراوان و مصارف بالایی را دارد. تولید این پارچه در کشور سالانه حدود ۴۰ میلیون مترمربع است در حالیکه مصرف سالانه آن بالغ بر حدود ۶۵ میلیون مترمربع می‌باشد.

با توجه به واحدهای در دست احداث، به نظر می‌رسد که تا سال ۱۴۰۱، مقدار تولید به حدود ۹۰ میلیون مترمربع برسد که در این‌صورت کل نیاز داخل را پوشش خواهد داد و بعد از ان باید با احداث واحدهای تولیدکننده پوشاک، به فکر صادرات محصولات پارچه جین بود، هرچند که صادرات پارچه جین هم بازار خوبی دارد.

این رشته تولیدی نیاز به پنبه مرغوب با تار بلند ، خط ریسندگی شانه و سیستم رنگرزی نخ تار ایندیگو دارد که کمی پیچیده است.

 

۷- پارچه چادر مشکی

از دیگر رشته های صنعتی که همیشه بحث آن داغ است، تولید و مصرف پارچه چادر مشکی می‌باشد. کشور ایران با مصرف سالیانه ۶۰ میلیون متر پارچه چادر مشکی ، بزرگترین مصرف کننده آن در جهان است و تا چند سال پیش با صرف هزینه ای بالغ بر ۱۲۰ میلیون دلار در سال، این حجم از پارچه را وارد می‌کرد تا اینکه در سال ۱۳۹۵ با افتتاح کارخانه حجاب شهرکرد، طلسم تولید این پارچه در کشور شکسته شد و فعلا در حدود ۸ میلیون متر آن در داخل تولید می‌شود.

شنیده شده است که یک واحد صنعتی در قزوین نیز با ظرفیت سالیانه ۲۰ میلیون متر در سال ۱۴۰۰ افتتاح خواهد شد که در اینصورت ۵۰ درصد نیاز داخل تامین خواهد شد.

در این رشته نیز نیاز به سرمایه گذاری ۵۰ میلیون دلاری جهت تولید ۲۰ تا ۳۰ میلیون متر پارچه دیگر احساس می‌گردد تا نیاز داخل بطور کامل مرتفع گردد، البته با توجه به مصرف کشورهای همسایه از این نوع محصول، سرمایه‌گذاری در این بخش تا سقف ۱۰۰ میلیون دلار نیز توجیه اقتصادی داشته و قابل عرضه به همسایگان است که با توجه به نزدیکی و کاهش هزینه های حمل و نقل و در صورت داشتن کیفیت مناسب، قطعاً مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

 

۸- منسوج نبافته

از دیگر رشته های صنعتی نساجی، منسوج نبافته است که این روزها و با شیوع ویروس کوید ۱۹، بسیار مورد توجه قرار گرفته و قابلیتهای خودش را در تهیه و تامین لوازم بهداشتی و لباس‌های یکبار مصرف و انواع ماسک‌ها بخوبی نشان داده است. این محصولات همچنین در بیمارستان‌ها، هتل‌ها، خطوط هوایی، سالن‌های ورزشی و …. کاربردهای بسیار متنوعی دارد و به نوعی می‌توان گفت که آینده نساجی در اختیار این صنعت است.

با توجه به مواد اولیه در دسترس این محصولات در کشور از قبیل گرانول پلی پروپیلن و چیپس پلی استر، به‌نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار عاقلانه و برای کشور سودآور است. مصرف جهانی این محصولات نیز بسرعت در حال افزایش و امکان صادرات خوبی برای آن مهیا می‌باشد.

 

کلام آخر…

نساجی دریایی است از تنوع محصولات که اشاره به بخش کوچکی از آن نیز در این مجال نمی‌گنجد و تمامی محصولات آن از بازار نسبتاً مناسب داخلی و جهانی برخوردار است. بسیاری از کشورها محور توسعه خود را بر مبنای تولید و صادرات این محصولات بنا گذاشته‌اند و به این ترتیب ضمن افزایش تولید ناخالص داخلی، ایجاد ارزش افزوده، حصول ارز مناسب، معضل اشتغال را نیز تا حد زیادی مرتفع نموده‌اند.