معرفی دستگاه رفرکتومتر(Refractometer )
رفرکتومتر
رفرکتومتر یا رفراکتومتر (refractometer) از دو کــلــمــــه (Refract) بــه مـعـنــی شـکـسـتــن و (meter) بـه معنـی سنجش تشکیل شده است و به معنی شکستسنج است.
رفرکتومتر نوعی دستگاه برای تشخیص خلوص و شناسایی مواد در آزمایشگاه میباشد و به اندازهگیری میانگین ضریب شکست (nD) مواد مایع و جامد شفاف و نیمه شفاف میپردازد که به این عمل رفرکتومتری گفته میشود.
این دستگاه خارج از موارد پزشکی و آزمایشگاهی در موارد صنعتی نیز کاربرد دارد ،مانند استفاده در حوضچههای پرورش آبزیان و همچنین تهیه نمک طعام، کارخانههای روغن، صنعت رنگ،صنایع غذایی و شیمیایی،کارخانجات قند، بررسیهای زمینشناسی، تشخیص طبی وغیره.
نحوه کار رفرکتومتر
نحوه کار رفرکتومتر به این صورت است که نور از مایع عبور میکند و ضریب شکست آن اندازه گیری میشود و ضریب شکست به دست آمده برای هر فرد متفاوت بوده و منحصر بفرد میباشد. در رفرکتومتر یک خط نور دیده میشود که با منشورهای مختلف به دست میآید که با عدسیهای مختلف برای اپراتور قابل مشاهده میباشد.
N ضریب شکست محیط غلیظ، n ضریب شکست محیط رقیق و i و r به ترتیب زوایای تابش و شکست هستند. در رفرکتومتری زمانی که زاویه تابش ۹۰ یا بحرانی شود اندازه گیری انجام میشود.
میتوان گفت نحوه کار کردن با رفرکتومتر و همچنین خواندن آن آسان است و نیاز به تجربه و تخصص زیادی ندارد، یک الی دو قطره از مایعی که در آن ماده حل شده وجود دارد بر روی صفحه شیشهای دستگاه ریخته و درپوش دستگاه را میبندیم ومقابل نور قرار میدهیم، این نور میتواند نور خورشید باشد و یا نور مصنوعی محیط.
حال عدد بریکس بر روی دستگاه نقش میبندد و شما می توانید با کمک گرفتن از جدول بریکس اعداد را تفسیر نمایید همچنین جدول تصحیح حرارتی نیز میتواند کمک بهسزایی انجام دهد.
در علم آزمایشگاهی امروزه علاوه بر مواردی که در بالا نام بردیم مواردی مانند شوری و PH آب و ارزش غذایی را نیز با رفرکتومتر میتوان به دست آورد.
انواع رفرکتومتر
چـهـار نـوع رفرکتومتر دسـتـی آنـالـوگ، رفـرکـتـومـتـر رومـیزی، رفرکتومتر دستی دیجیتال و رفرکتومتر آنلاین موجود است.
کاربرد در صنایع روغن
روغنهای گوناگون دارای ضرایب شکست متفاوت هستند و از این خاصیت برای شناسایی روغنها و تشخیص درجه خلوص آنها استفاده میشود و عواملی که در ضریب شکست اثر دارند، درجه اشباعشدگی ، ترکیب اسیدهای چرب و طول زنجیره کربن ، اکسیداسیون روغنها و رفتار گرمایی. البته لازم به ذکر است که هرچه مقدار این عدد( در مقایسه بین روغنها) بیشتر باشد بیانگر آن است که مقادیر بیشتری اسیدهای چرب غیراشباع دارد.
کاربرد در صنایع نساجی
استفاده از مواد کمکی در اکثر فرایندهای نساجی از پروسه حلاجی در الیاف طبیعی و تولید الیاف مصنوعی تا بخش نهایی رنگرزی و تکمیل منسوجات کاربرد فراوان دارد.
معمولا این مواد کمکی به صورت محلول در آب تولید میشوند تا به راحتی در کارخانه ها مورد بهرهبرداری قرار بگیرند. بر این اساس غلظت این مواد قبل از اضافه شدن به پروسه ها از اهمیت بالایی برخوردار است که نشاندهنده استفاده از میزان بهینه مواد باشد. اگر چنین عمل نشود ممکن است که یا اثر مورد نظر روی کالا ایجاد نشود یا هزینه تولید بالا برود.
برای مثال در مورد ریسندگی الیاف مصنوعی جهت دفع اثر الکتریسیته ساکن از روغن ریسندگی(Spin finish) استفاده میشود. این ماده به صورت پایه آبی میباشد و برای رسیدن به غلظت مورد نظر هر مجموعه تولیدی، در آب حل میشود. بررسی مکرر این میزان غلظت اهمیت فراوانی دارد که منجر به یکنواختی کیفیت تولید میگردد و این مهم فقط توسط رفرکتومتر امکان پذیر است.
شرکت تکسوفین با معرفی و پشتییبانی از محصولات KRUSS ساخت آلمان شما را در این مسیر همراهی میکند.
محسن فتوحی- مدیر بخش آزمایشگاه شرکت مهندسی تکسوفین