صنعت پوشاک، مزیت ها و راهکارهای توسعه

پوشاک از ابتدای تمدن بشر، همواره همراه انسان بوده است و به تبع آن ، صنعت نساجی و پوشاک نیز از پایه های اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری به شمار می رود. امروزه نیز صنایع پوشاک در اقتصاد جهانی و وضعیت اقتصادی کشورها نقش حیاتی ایفا می کنند. برای پی بردن به اهمیت این صنعت، باید از شاخصه ها و معیارهایی جهت مقایسه صنایع مختلف استفاده نمود. برای نیل به این هدف، در این مقاله سه شاخص اشتغال زایی، سرمایه گذاری، صادرات و تجارت جهانی مورد توجه قرار گرفته اند.
اشتغال زایی: یکی از مهم ترین معیارها برای مفید بودن یا نبودن توسعه یک صنعت، میزان اشتغال زایی آن صنعت است. طبق آمارهای سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۰ میلادی در حدود دوازده میلیون و دویست هزار نفر به طور مستقیم در واحدهای صنعتی تولید کننده پوشاک در سراسر جهان مشغول به کار بوده اند. نسبت این اشتغال به تفکیک قاره ها در نمودار (۱) آمده است. بنابراین صنایع پوشاک به عنوان یکی از اشتغال زاترین صنایع در کشورهای مختلف، بخش عمده ای از میزان اشتغال را به خود اختصاص داده اند[۱].


نمودار ۱: اشتغال جهانی در واحد های صنعتی پوشاک[۱]

میزان سرمایه گذاری مورد نیاز: یکی از مهم ترین ویژگی های صنعت پوشاک نیاز به سرمایه کمتر نسبت به سایر صنایع می باشد. همچنین این صنعت در مقایسه با سایر شاخه های صنعت نساجی نیز سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. دلیل این امر را می توان کم بودن فضای مورد نیاز، کوچک بودن ماشین آلات و نیاز به نیروی انسانی بیشتر این صنعت دانست[۱].
به عنوان مثال در مقایسه با صنعت خودروسازی، هزینه ایجاد هر شغل در صنعت پوشاک تنها ۰۹/۱ میلیون تومان یعنی کمتر از یک دوازدهم صنعت خودروسازی است. جالب این که هزینه ایجاد یک شغل در کل صنایع به طور متوسط ۵/۱۰ میلیون تومان یعنی تقریباً ۱۰ برابر صنعت پوشاک بوده است[۱].
حجم تجارت جهانی: اولین نکته که درباره این موضوع جلب توجه می کند سرعت روزافزون مبادلات تجاری در زمینه پوشاک در جهان است. نمودار (۲) روند رشد جهانی پوشاک را نشان می دهد.


نمودار ۲: روند رشد تجارت جهانی پوشاک[۱]

علاوه بر موارد ذکر شده می توان ارزش افزوده بالا در صنعت پوشاک را از مزیت های ویژه این صنعت به حساب آورد. حال با توجه به مزیت های ذکر شده، باید دید که صنعت پوشاک ایران در رقابت جهانی از چه جایگاهی برخوردار است. برای این منظور روند صادرات پوشاک در ایران و جهان با یکدیگر مقایسه شده است. نمودار (۳) نشانگر میزان صادرات پوشاک ایران و میزان تجارت جهانی محصولات این صنعت در طی سال های ۱۹۹۷ – ۱۹۸۰ است، منتهی با این تفاوت که مقیاس در منحنی ایران برای محور عمودی میلیون دلار و برای منحنی تجارت جهانی، میلیارد دلار است[۱].


نمودار ۳: روند صادرات پوشاک ایران و جهان طی سال های ۱۹۹۵ – ۱۹۸۰ [۱]

ناگفته پیداست که ایران علیرغم توانایی های بالقوه ای که دارد، در بازار تجارت جهانی پوشاک به هیچ وجه جایگاه مناسبی ندارد. دلیل این امر را می توان مشکلات موجود بر سر راه توسعه و پیشرفت صنعت پوشاک کشور دانست. از آنجایی که صنعت پوشاک، صنعتی است که از دو دسته فعالیت تشکیل شده است، یکی فعالیت های فنی و تکنولوژیکی که در بخش تولید کالا و با هدف افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده صورت می پذیرد و دیگری فعالیت های مربوط به بازار که با هدف فروش بیشتر و بهتر کالای تولید شده انجام می شود. مشخص میشود که صنعت پوشاک زنجیره ای از عوامل و فعالیت های مرتبط باهم است که بر خلاف تصور معمول و رایج، بخش برش و دوخت (یعنی تبدیل پارچه به لباس) تنها قسمتی از آن است و موفقیت یا شکست در این صنعت مکت ناشی از نحوه انجام تمام این فعالیت ها و چگونگی ارتباط آنها با یکدیگر است[۱]. حال با توجه به این توضیحات می توان راهکارهای زیر را جهت توسعه صنایع پوشاک و ارتقاء سطح کیفی محصولات آن ارائه کرد:
۱- افزایش کیفیت کالا
یکی از مهم ترین بخش های موجود در یک واحد صنعتی قسمتی است که برای دستیابی به کیفیت و یا منطبق بودن خصوصیات کالا با مورد مصرف فعالیت می کند. اهمیت عملکرد این بخش به این دلیل است که بقای یک واحد تولیدی وابسته به درآمد حاصل از فروش تولیدات آن بوده و توانایی فروش تولیدات نیز به مناسب بودن این تولیدات وابسته است. آزمایشگاه کنترل کیفیت محصولات نساجی، باید مجهز به وسایل مورد نیاز برای آزمایش و کنترل محصول باشد. لذا هزینه زیادی صرف تجهیز و بهره وری از آن می شود. از آنجایی که این هزینه ها به قیمت کلی محصول می افزایند، بنابراین ارزیابی محصول باید موجب ارتقاء کیفیت تولید شود[۲]. علاوه بر این استخدام کارگران ماهر و استفاده از ماشین آلات به روز نیز در افزایش کیفیت کالای تولید شده موثرند.
۲- ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی پوشاک
یکی از استراتژی های توسعه اقتصادی که در خلال سال های اخیر توجه زیادی به آن شده است، توسعه از طریق خوشه های صنعتی است[۳]. خوشه های صنعتی به مجموعه ای از واحدهای کسب و کار اطلاق می شود که در یک منطقه جغرافیایی و با یک گرایش صنعتی متمرکز شده و با همکاری و تکمیل فعالیت های یکدیگر، به تولید و عرضه تعدادی کالا و خدمات می پردازند و از چالش ها و فرصت های مشترکی برخوردارند. به عبارت دیگر خوشه صنعتی دارای چهار مشخصه تمرکز جغرافیایی، گرایش صنعتی مشترک، روابط و همکاری و چالش و فرصت های مشترک می باشند[۴].
٣- تولید پوشاک با مصارف خاص (لباس های حفاظتی، لباس کار، پوشاک ورزشی و …)
از آنجایی که درحال حاضرصنعت پوشاک کشور در زمینه تولید و عرضه پوشاک با مصارف عام، شانس کمتری در رقابت جهانی دارد، تولید پوشاک با مصارف خاص می تواند فرصت رقابتی مناسبی برای صنعت پوشاک کشور در بازارهای جهانی باشد.

منابع
[۱] برازنده، مجتبی احمد، محمدزاده؛ بررسی وضعیت صنعت پوشاک در ایران؛ پایانامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه صنعتی امیر کبیر؛۱۳۸۴.
[۲] داداشیان، فاطمه؛ گودرزی، غلامرضا؛ آزمون های فیزیکی پارچه؛ انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر؛۱۳۸۴.
[۳]http://imi.ir/tadbir/tadbir -186/article-186/2.asp
[۴]http://www.creativity.ir/content/view/7589/185

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.