بررسی تاثیر مکانیزم پودگذاری بر خواص فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری

در این پژوهش تاثیر پارامترهای فرآیندی برخواص فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری بافته شده از طریق مکانیزم پودگذاری پروژکتایل و راپیری بررسی شده است . به منظور بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری ، ابتدا نخ کاملا کشیده شده( (FDYبا تاب ۱۰۰۰ متر بر دقیقه آماده شد. سپس نمونه‌ها با فاکتورهای تراکم تار و پود، عرض شانه بافندگی و سرعت ماشین یکسان بافته شد و هم چنین بعد از بافت نمونه‌ها عملیات تکمیل و رنگرزی بر روی نمونه‌ها انجام شد. جهت مقایسه جامع بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری بافته شده از طریق مکانیزم پودگذاری پروژکتایل و راپیری آزمایشات تعیین خواص مکانیکی پارچه خام و تکمیلی، تعیین پارامتر روشنایی و انواع ثبات‌ها برای پارچه رنگرزی و تکمیل شده صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که مکانیزم پودگذاری از طریق ماشین بافندگی پروژکتایل و ماشین یافندگی راپیری بر خواص فیزیکی پارچه‌های تولید شده تاثیری نداشته است و راندمان رنگرزی، شکل ظاهری و انواع ثبات‌ها برای هردو نمونه یکسان بوده است.
کمات کلیدی : مکانیزم پودگذاری، پارچه، پلی‌استر ، ماشین بافندگی پروژکتایل ، ماشین بافندگی راپیر
مقدمه
به طور قطع یکی از تحولات بزرگ در زمینه صنایع ، در صنعت نساجی به وجود آمده است به خصوص در اواسط قرن بیستم و با ارائه روش‌های جدید ریسندگی مانند تولید الیاف فیلامنت تحولات بزرگی در ماشین‌های بافندگی بوجود آورده است که از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به ازدیاد سریع جمعیت، پیشرفت صنایع دیگر، بالا رفتن تمدن ماشینی و تحول روز افزون مد در زندگی بشر اشاره کرد [۱و۲]. یکی از مهم‌ترین عوامل متمایزکننده هر ماشین بافندگی روش پودگذاری آن است. زیرا این عامل به میزان بسیار زیادی بر سرعت تولید پارچه، توان پودگذاری و خصوصیات پارچه نهایی تأثیر می‌گذارد. ماشین‌های بافندگی از لحاظ سیستم پودگذاری به دو دسته ماشین‌های بافندگی ماکویی و غیر ماکویی تقسیم‌بندی می‌شوند. مکانیزم پودگذاری پروژکتایل و راپیری از دسته ماشین‌های بافندگی بدون ماکو محسوب می‌شوند که پودگذاری در آن‌ها از طریق جسم پرتاب شونده ( پروژکتایل ) و یا از طریق تسمه و یا میله ( راپیر ) انجام می‌پذیرد. در حال حاضر ماشین بافندگی پروژکتایل و راپیری دارای سرعتی هستند که می‌توان ادعا کرد حداقل حدود ۹۰% بالاتر از سرعت بهترین ماشین بافندگی ماکویی هستند و توان پودگذاری بالایی دارند. هم‌چنین از این نوع ماشین‌ها در تهیه انواع بسیار متنوع پارچه می‌توان استفاده نمود[۳-۶].
در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر مکانیزم پودگذاری پروژکتایل و راپیری بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پارچه‌ی پلی‌استری، ابتدا نخ با نمره ۱۰۰ دنیر و تاب ۱۰۰۰ متر بر دقیقه تهیه و آماده شد سپس پارچه با فاکتورهای یکسان ( تراکم تار، پود، عرض و سرعت یکسان ) توسط ماشین بافندگی پروژکتایل و ماشین بافندگی راپیری بافته شد و عمیات تکمیل و رنگرزی روی نمونه‌ها انجام شد تا مقایسه‌ای جامع بین مکانیزم پودگذاری از طریق پروژکتایل و راپیر و تاثیر آن بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری صورت پذیرد.

مواد و روش
در این پژوهش از نخ کاملا کشیده شده( (FDY با نمره ۱۰۰ دنیر و تاب ۱۰۰۰ متر بر دقیقه به عنوان نخ تار و پود نمونه‌های بافته شده توسط دستگاه بافندگی پروژکتایل و دستگاه بافندگی راپیری استفاده گردید. طرح بافت تافته انتخاب شد. تراکم تار و پود ۳۵ بر سانتیمتر و سرعت ماشین ۳۵۰ متر بر دقیقه تنظیم گردید.
جهت مقایسه خواص فیزیکی نمونه‌های بافته شده، با استفاده از دستگاه استحکام‌سنج پارچه ابتدا از نمونه خام قبل از انجام عملیات رنگرزی و تکمیل، ۱۰ نمونه به ابعاد ۵*۳۰ در جهت تاری و ۱۰ نمونه در جهت پودی از هر یک از نمونه خام برش داده شد و مورد آزمون کشش قرار گرفت. بعد از بافت نمونه‌ها از طریق ماشین بافندگی پروژکتایل و راپیری نمونه‌های بافته شده با رنگزای دیسپرس مشکی رنگرزی شدند و عملیات تکمیل بر روی آن ها صورت گرفت. بعد از انجام عملیات تکمیل و رنگرزی، نیز همان ۱۰ نمونه به ابعاد ۵*۳۰ از هر یک از نمونه در جهت تاری و پودی برش داده شد و آزمون تست کشش برای ارزیابی میزان استحکام در راستای تار و پود انجام شد. جهت ارزیابی میزان جذب رنگ در پارچه‌های پلی‌استر مذکور، بعد از عملیات تکمیل با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر عمق رنگی نمونه‌های بافته شده ثبت شد، همچنین آزمون ثبات مالشی و ثبات شستشویی روی نمونه‌ها انجام و برای همه آنها ثبت و مقایسه شدند. نتایج در جدول ۲ و ۳ برای نمونه‌های خام و تکمیلی گزارش شده است.
بحث و نتایج
نتایج مربوط به نمونه خام بافته شده توسط دستگاه بافندگی پروژکتایل را با کد۱ و راپیری را با کد ۲ نامگذاری نموده و در جدول ۲ خواص فیزیکی نمونه‌ها گزارش شده است.

جدول ۲ ) خصوصیات فیزیکی نمونه‌های خام بافته شده

با توجه به نتایج ارائه شده در جدول ۲ و هم چنین با توجه به شکل ۱ مشاهده می‌شود که استحکام تاری و پودی نمونه خام بافته شده از طریق ماشین بافندگی پروژکتایل و ماشین بافندگی راپیری تفاوت معناداری ندارند.

شکل ۱ ) نمودار استحکام تاری و پودی نمونه‌های خام تولید شده

نتایج مربوط به نمونه‌ها بعد از عملیات تکمیل و رنگرزی توسط دستگاه بافندگی پروژکتایل را با کد۱ و راپیری با کد ۲ نامگذاری شد. نتایج در جدول ۳ گزارش داده شده است.

جدول ۳ ) مقایسه نمونه‌های بافته شده بعد از عملیات تکمیل ورنگرزی

با توجه به نتایج ارائه شده در جدول ۳ هم چنین با توجه به شکل ۲ مشاهده می‌شود که استحکام تاری و پودی نمونه‌های بافته شده با یکدیگر تفاوت معناداری ندارند.

شکل ۳ ) استحکام تاری و پودی نمونه‌های بافته شده

مقایسه عمق رنگی نمونه‌های بافته شده
با توجه با نتایج ارائه شده در جدول ۳ و هم چنین با توجه به شکل ۴ مشاهده می‌شود که عمق رنگی نمونه‌های بافته شده تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند و مکانیزم پودگذاری پروژکتایل و راپیری تاثیری بر خصوصیات شیمیایی نمونه‌های بافته شده ندارد.

شکل ۴ ) عمق رنگی نمونه‌های بافته شده

هم چنین با توجه به آزمایشات انجام شده ثبات شستشویی و هم چنین ثبات مالشی نمونه‌های بافته شده تفاوت معناداری با یکدیگر نداشتند.

تصاویر نمونه‌های بافته شده بعد از رنگرزی
با توجه با شکل ۵ و تصویر گرفته شده از سطح نمونه‌های بافته شده بعد از عملیات تکمیل و رنگرزی همانگونه که مشاهده می‌شود پارچه‌های بافته شده از طریق ماشین بافندگی پروژکتایل و راپیری تفاوت معناداری از لحاظ ظاهری ندارند .

پیکانول

سولزر
شکل ۵ ) مقایسه ظاهری نمونه‌های بافته شده

نتیجه گیری
در این پژوهش به بررسی تاثیر مکانیزم پودگذاری بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های پلی‌استری پرداخته شد. نتایج آماری نشان داد که مکانیزم پودگذاری تاثیر معناداری بر روی استحکام، رنگ‌پذیری، ثبات شستشویی و ثبات مالشی نمونه‌های خام و تکمیل و رنگرزی شده ندارد. هم چنین بعد از عملیات تکمیل و رنگرزی ظاهر نمونه‌ها مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که مکانیزم پودگذاری تاثیری در خصوصیات ظاهری پارچه ندارد.